Interpelacja nr 3263

do ministra klimatu i środowiska

w sprawie budowy elektrowni szczytowo-pompowej "Młoty" - ponowna

Zgłaszający: Gabriela Lenartowicz, Monika Wielichowska

Data wpływu: 18-07-2024

Warszawa, dnia 17 lipca 2023 r.

Szanowna Pani Minister,

działając na podstawie art. 14 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora (Dz. U. 1996 Nr 73 poz. 350, z późniejszymi zmianami) oraz art. 191-193 Regulaminu Sejmu RP zwracamy się do Pani ponownie w sprawie interpelacji poselskiej nr 3263 dotyczącej budowy elektrowni szczytowo-pompowej „Młoty”.

Warto podkreślić, że mamy do czynienia z wielkoskalową inwestycją zawsze znacząco oddziaływującą na środowisko, ale przede wszystkim na życie obywateli, którzy w takich przedsięwzięciach winni być partnerami, a nie klientami.

Dotyczy to w szczególności kwestii instytucjonalnej odpowiedzialności za konkretne decyzje bądź spółki Skarbu Państwa, bądź wprost instytucji finansów publicznych (NFOŚIGW) i ich wymiaru finansowego.

Niezależnie od zastosowanej konstrukcji organizacyjnoprawnej jest to inwestycja państwa oparta o dedykowaną jej tzw. specustawę i finansowana środkami publicznymi, choć formalnie inwestorem jest spółka celowa powołana jednak przez spółkę Skarbu Państwa i państwowy fundusz celowy dysponujący środkami publicznymi.

W związku z brakiem wyczerpujących odpowiedzi na zadane pytania i udzieleniem niepełnych bądź wymijających informacji, uprzejmie prosimy o ich ponowne przeanalizowanie i precyzyjne odpowiedzi oraz udostępnienie informacji, które zgodnie ze stanowiskiem sądu pozostają informację publiczną.

Jako że na żadne z zadanych pytań nie uzyskałyśmy wyczerpujących informacji, ponawiamy je w całości:

W wyniku kontroli poselskiej – zapoczątkowanej 10 maja 2023 r. w Narodowym Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej – wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 28 lutego 2024 r. (sygn. akt II SA/Wa 1623/23) udostępniona została informacja publiczna dotycząca umowy o współpracy między NFOŚiGW a PGE SA w sprawie budowy elektrowni szczytowo-pompowej „Młoty“.

Nawiązując do spotkania w Sejmie RP w sprawie skutków społecznych, ekonomicznych i środowiskowych realizacji ESP „Młoty“, z udziałem podsekretarza stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska Miłosza Motyki, prezesa Polskiej Grupy Energetycznej Dariusza Marca oraz zastępcy prezesa Zarządu NFOŚiGW Józefa Matysiaka, zwracamy się o poniższe informacje i odpowiedzi na następujące pytania.

Historia ESP „Młoty“ rozpoczęła się w latach 1966-67, kiedy w ramach prac rozpoznawczych dotyczących możliwości budowy elektrowni pompowych na obszarze okręgu dolnośląskiego przebadano 30 potencjalnych lokalizacji przyszłej elektrowni. Prace górnicze, w tym drążenie pierwszej sztolni badawczej elektrowni „Młoty“, rozpoczęły się w 1973 r.

1. Kiedy i jakie okoliczności zdecydowały o odstąpieniu od prac związanych z projektem ESP „Młoty“?

2. Czy te przesłanki, i w jakim zakresie, zmieniły się obecnie?

Z uwagi na czas, jaki upłynął od wykonania pierwotnej dokumentacji projektowej, uzgodnienia i uzyskane decyzje oraz dokumenty formalnoprawne zdezaktualizowały się lub uległy przedawnieniu. Obecnie, z uwagi nie tylko na upływ czasu, ale też zmianę otoczenia prawnego, jest niezbędne, by przeprowadzić ponownie całą procedurę prowadzącą do wznowienia robót.

3. Kiedy, na podstawie jakich analiz, na jakiej podstawie prawnej i przez kogo została podjęta decyzja o wznowieniu inwestycji?

4. Kiedy, przez kogo i na podstawie jakich analiz została podjęta decyzja o źródłach i sposobie finansowania tego przedsięwzięcia?

W dniu 7 grudnia 2022 r. została podpisana umowa o współpracy między NFOŚiGW a PGE SA dotycząca realizacji projektu budowy elektrowni szczytowo-pompowej „Młoty“. Jej przedmiotem jest ustalenie wstępnych warunków przygotowania inwestycji polegającej na objęciu przez NFOŚiGW udziałów w dedykowanej do projektu spółce.

W związku z treścią umowy o współpracy zawartej między Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej a PGE Polska Grupa Energetyczna SA w pkt 3.18, że:

niniejsza umowa zostaje zawarta pod warunkiem zawieszającym nr 6, polegającym na uzyskaniu przez strony wymaganych prawem, regulacjami wewnątrzkorporacyjnymi oraz postanowieniami dokumentów założycielskich spółki i PGE zgód korporacyjnych, a w przypadku NFOŚiGW po uzyskaniu uchwał Zarządu i Rady Nadzorczej NFOŚiGW (w tym w zakresie spełnienia przesłanek z art. 411 ust. 6a – Prawa ochrony środowiska) co do zasadności zaangażowania się w spółkę w charakterze wspólnika,

prosimy o odpowiedź na pytanie:

5. Jakie stanowisko zajął NFOŚiGW w związku z cytowanym powyżej zapisem umowy w przedmiotowej sprawie? Czy NFOŚiGW będzie weryfikował to stanowisko?

Cytując rządowy raport pt. „Rola elektrowni szczytowo-pompowych w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym: uwarunkowania i kierunki rozwoju“:

"niezależnie jednak od źródła pomocy inwestycyjnej na magazyny energii należy zwrócić uwagę na warunki udzielania takiej pomocy, które określa Komunikat Komisji Europejskiej – Wytyczne w sprawie pomocy państwa na ochronę klimatu i środowiska oraz cele związane z energią z 2022 r. Zgodnie z pkt 377 wytycznych, w przypadku „niezależnego magazynowania energii“ (ang. stand-alone electricity storage) zastosowanie mają warunki dotyczące wspierania infrastruktury energetycznej – jednakże tylko w ramach okresu przejściowego kończącego się 31 grudnia 2023 r. Oznacza to, że ewentualna pomoc inwestycyjna dla magazynów takich jak elektrownie szczytowo-pompowe powinna uzyskać akceptację Komisji Europejskiej i zostać przyznana inwestorowi do końca 2023 r.“, prosimy o odpowiedź na pytanie:

6. Jakie jest stanowisko Ministerstwa Klimatu i Środowiska w kontekście takich uwarunkowań co do udzielenia pomocy publicznej na ten cel?

Studium Wykonalności sporządzone w efekcie umowy o współpracy z 7 grudnia 2022 r. zawiera konkluzje, że wznowienie budowy elektrowni szczytowo-pompowej „Młoty“ jest wykonalne i zasadne oraz że istnieje możliwość przyłączenia elektrowni do Krajowego Systemu Elektroenergetycznego linią blokową 400 kV relacji elektrownia szczytowo-pompowa „Młoty“ – Stacja Energetyczna Ząbkowice Śląskie, i szacowane nakłady inwestycyjne w wysokości 9, 225 mld zł.

Prosimy o odpowiedź na pytania:

7. Czy koszt ten obejmuje także linię blokową 400 kV, która ma stanowić przyłącze do Krajowego Systemu Elektroenergetycznego?

8. Czy szacunek obejmuje koszty wskazanych w Studium Wykonalności rekomendujących wdrożenie działań minimalizujących, zaradczych i kompensacji przyrodniczych, które należy zastosować na etapach: przedrealizacyjnym, projektowym, wykonawczym i eksploatacyjnym?

9. Czy został sporządzony i jaki jest koszt raportu oddziaływania na środowisko dla takiej inwestycji?

10. Czy wobec powszechnie podnoszonych zastrzeżeń środowiskowych wzięto pod uwagę ryzyko nieuzyskania decyzji środowiskowej umożliwiającej przeprowadzenie tej inwestycji?

W wyniku wypełnienia umowy o współpracy 10 października 2023 r. PGE Polska Grupa Energetyczna SA i Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej podpisały umowę inwestycyjną na finansowanie budowy elektrowni szczytowo-pompowej w Młotach. Z uwagi na to, że umowa dotyczy środków publicznych, a wcześniejsza umowa o współpracy uznana została przez sąd administracyjny za informację publiczną, zwracamy się o udostępnienie także umowy inwestycyjnej z 10 października 2023 r. w zakresie, w jakim stanowi informację publiczną.

W dniu 17 października 2023 r. została też zawarta umowa spółki z PGE Inwest 12 sp. z o.o., gdzie NFOŚiGW objął 49 proc. a PGE zachowało większościowy pakiet udziałów 51 proc.

W związku z tym, że spółka ta jest inwestorem ESP „Młoty“, prosimy o odpowiedź na pytania:

11. Jakie dotychczas działania podjęła spółka, zwłaszcza związane z pozyskaniem nieruchomości od osób fizycznych z terenu przyszłej inwestycji?

12. Jakie dotychczas środki publiczne zostały wyasygnowane na potrzeby tej inwestycji? Na jaki cel i na jakie konkretne wydatki?

Reasumując, prosimy o odpowiedź Panią Minister Klimatu i Środowiska:

13. Czy w związku z powyższymi wątpliwościami i ryzykami przed ostateczną decyzją o realizacji tego projektu rozważane jest przeprowadzenie audytu jego zasadności, wykonalności oraz społecznych i środowiskowych konsekwencji?

Z wyrazami szacunku

Gabriela Lenartowicz
Monika Wielichowska