Odpowiedź na interpelację nr 345
w sprawie przyznawania tzw. rent alkoholowych
Odpowiadający: podsekretarz stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Sebastian Gajewski
Warszawa, 16-02-2024
Szanowny Panie Marszałku,
odpowiadając na interpelację nr 345 Posła na Sejm RP Pana Jarosława Sachajki w sprawie przyznawania tzw. rent alkoholowych, po uzyskaniu stosownych informacji z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Ministerstwa Zdrowia i Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, uprzejmie proszę o przyjęcie poniższych wyjaśnień na pytania postawione w przedmiotowej interpelacji.
Wydatki z ubezpieczeń społecznych na renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej jednostkami chorobowymi związanymi z chorobą alkoholową (F10, K70 i T51) wyniosły:
- w 2019 r. - 57,4 mln zł,
- w 2020 r. - 55,3 mln zł,
- w 2021 r. - 53,8 mln zł,
- w 2022 r. - 53,1 mln zł.
Renty te pobierało: w 2019 r. - 4,3 tys. osób, w 2020 r. - 3,8 tys. osób, w 2021 r. - 3,5 tys. osób, i w 2022 r. - 3 tys. osób.
Średni wiek osób, które otrzymały w 2022 r. orzeczenie pierwszorazowe, ustalające niezdolność do pracy spowodowaną jednostkami chorobowymi związanymi z chorobą alkoholową (jak wyżej), wydane dla celów rentowych przez lekarzy orzeczników ZUS wyniósł: 51,2 roku, w 2021 r. – 51 lat, w 2020 r. – 50,8 roku, w 2019 r. - 51,4 roku.
Orzeczenia pierwszorazowe ustalające niezdolność do pracy dla celów rentowych w związku z jednostkami chorobowymi związanymi z chorobą alkoholową otrzymało:
- w 2019 r. - 411 mężczyzn i 144 kobiety;
- w 2020 r. - 409 mężczyzn i 133 kobiety;
- w 2021 r. - 538 mężczyzn i 140 kobiet;
- w 2022 r. - 510 mężczyzn i 194 kobiety.
Ponadto, w załączeniu przekazuję arkusz z danymi statystycznymi zawierający informacje o wydatkach na renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej użyciem alkoholu poniesione w latach 2012-2022 według płci świadczeniobiorcy oraz wybranych jednostek chorobowych.
W zakresie pytania o kwotę wydatków na leczenie alkoholizmu w poszczególnych latach Ministerstwo Zdrowia (MZ) przedstawiło dane dotyczące kwoty sprawozdanej za realizację świadczeń pacjentom z rozpoznaniem głównym ICD-10 zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania spowodowanych użyciem alkoholu (F10 wraz z rozszerzeniami) - we wszystkich rodzajach świadczeń oraz z wyszczególnieniem kwoty sprawozdanej w rodzaju świadczeń opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień oraz w rodzaju opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień oraz w Centrach Zdrowia Psychicznego. W nawiasie podano udział procentowy w łącznej kwocie dla wszystkich rodzajów świadczeń. Obliczenia wykonane zostały na podstawie danych sprawozdanych w bazie rozliczeniowej Narodowego Funduszu Zdrowia.
Tabela: Kwoty refundacji NFZ za świadczenia z rozpoznaniem głównym F10 w latach 2019-2022
| ROK |
Kwota sprawozdana [zł] |
| |
Łącznie we wszystkich rodzajach świadczeń |
Rodzaj świadczeń: Opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień |
Rodzaj świadczeń: Opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień oraz CZP |
| 2019 |
490 551 373 |
481 790 636 (98,2%) |
489 026 037 (99,7%) |
| 2020 |
395 219 268 |
388 824 812 (98,4%) |
393 723 419 (99,6%) |
| 2021 |
449 497 562 |
441 423 648 (98,2%) |
445 990 458 (99,2%) |
| 2022 |
690 649 051 |
677 841 646 (98,2%) |
686 603 854 (99,4%) |
Odnośnie pytania dotyczącego wydatków na kampanie społeczne uświadamiające o szkodliwości nadużywania alkoholu Ministerstwo Zdrowia poinformowało, że Biuro Komunikacji w Ministerstwie prowadzi własne działania informacyjne, edukacyjne i promocyjne poświęcone promowaniu postaw prozdrowotnych, również w kontekście uświadamiania społeczeństwa o szkodliwości picia alkoholu. Wszystkie działania prowadzone są i finansowane w ramach Narodowej Strategii Onkologicznej (NSO) na lata 2020-2030 (wcześniej program ten funkcjonował pod nazwą Narodowy Program Zwalczania Chorób Nowotworowych). Strategia ta została przyjęta przez Radę Ministrów w drodze uchwały. NSO to tzw. cancer plan, czyli kompleksowy program walki z rakiem, również poprzez uświadamianie społeczeństwa o tym, jak ważna jest codzienna profilaktyka i zdrowy tryb życia. W ramach Narodowej Strategii Onkologicznej Ministerstwo Zdrowia prowadzi kampanię informacyjno-edukacyjną „Planuję Długie Życie" oraz podejmuje różnego rodzaju działania skierowane do różnych grup docelowych.
Kampania „Planuję długie życie" realizowana jest od 2018 r. i poświęcona poszczególnym obszarom onkologicznym. W szczególności rakowi: piersi, płuca, jelita grubego, rakowi złośliwemu skóry, rakowi prostaty, rakowi szyjki macicy, nowotworom głowy i szyi. Podejmowane przez MZ działania w ramach kampanii mają na celu promowanie aktywności fizycznej i zdrowych wyborów żywieniowych, a także życia wolnego bez tytoniu i alkoholu.
W celu dotarcia do licznych i zróżnicowanych odbiorców, kampania społeczna „Planuję długie życie" w latach 2019-2022 realizowana była w oparciu o telewizję, radio, prasę, internet.
Działania prowadzone w ramach kampanii dotyczące promocji profilaktyki przeciwnowotworowej, w tym również w kontekście uświadamiania społeczeństwa o szkodliwości picia alkoholu, były realizowane (i są w dalszym ciągu) poprzez m.in.:
- produkcję i emisję audycji edukacyjnych emitowanych w TV i radiu u nadawców o ogólnopolskim i regionalnym zasięgu,
- publikację artykułów w dziennikach i tygodnikach i czasopismach o zasięgu ogólnopolskim i lokalnym,
- publikację artykułów opracowanych przez ekspertów z Narodowego Instytutu Onkologii PIB na stronie www.planujedlugiezycie.pl oraz na stronie pacjent.gov.pl przy wsparciu ich promocji w mediach społecznościowych typu Facebook,
- emitowanie filmów z udziałem ekspertów z dziedziny onkologii na temat m.in. profilaktyki przeciwnowotworowej, które opublikowane zostały na stronie www.planujedlugiezycie.pl, kanale YouTube oraz w mediach społecznościowych Ministerstwa Zdrowia.
W związku z tym, że ww. działania dotyczące uświadamiania społeczeństwa o szkodliwości picia alkoholu były podejmowane w ramach kampanii informacyjno-edukacyjnej „Planuję Długie Życie", która ma wiele składowych, nie jest możliwe przedstawienie wydatków w podziale na jeden z obszarów kampanii (w tym przypadku dot. skutków picia alkoholu).
Ministerstwo Zdrowia dodatkowo poinformowało, że działania edukacyjno-informacyjne w postaci kampanii prowadzone są także przez Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom (KCPU), jednostkę podległą Ministrowi Zdrowia, wyspecjalizowaną w zakresie profilaktyki i rozwiązywania problemów związanych z uzależnieniami.
KCPU w latach 2019-2022 wydało 549 900,00 zł na kampanie społeczne uświadamiające o szkodliwości nadużywania alkoholu, tj.:
- w 2020 r. - 399 900,00 zł - Ogólnopolska kampania społeczna „Bez Chemii na Drodze",
- w 2021 r. - 150 000,00 zł - kontynuacja i aktualizacja Ogólnopolskiej kampanii „Bez Chemii na Drodze".
W zakresie ostatniego pytania w interpelacji, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji przedstawiło, w oparciu o stanowisko Komendy Głównej Policji, dane dotyczące liczby osób podejrzanych o popełnienie przestępstwa będących w stanie nietrzeźwości.
| Rok |
Liczba osób podejrzanych[1] |
| |
ogółem |
w tym dorośli |
w tym nieletni |
| 2019 |
81 957 |
81 779 |
178 |
| 2020 |
74 581 |
74 445 |
136 |
| 2021 |
77 229 |
77 064 |
165 |
| 2022 |
75 267 |
75 098 |
169 |
Z wyrazami szacunku
z up. Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej
dr hab. Sebastian Gajewski, prof. uczelni
Podsekretarz Stanu
[1] Dane wygenerowane przy uwzględnieniu wartości: „nietrzeźwy”, „nietrzeźwy, zbiegł z miejsca wypadku komunikacyjnego”.