Dzień Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej

Największa niewyjaśniona zbrodnia na Polakach po II wojnie światowej, „mały Katyń”. W lipcu 1945 r. na Suwalszczyźnie Armia Czerwona i wojska wewnętrzne NKWD, przy wsparciu Ludowego Wojska Polskiego, Urzędu Bezpieczeństwa i Milicji Obywatelskiej, przeprowadziły pacyfikację polskich grup partyzanckich, nieuznających komunistycznej władzy narzuconej przez Związek Radziecki. 12 lipca – w nawiązaniu do daty rozpoczęcia sowieckiej operacji – obchodzony jest Dzień Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej, bo tak najczęściej nazywana jest ta zbrodnicza akcja.

Dzień ten został ustanowiony na podstawie ustawy z 9 lipca 2015 r. „w hołdzie Ofiarom Obławy Augustowskiej z lipca 1945 r. – bohaterom antykomunistycznego podziemia niepodległościowego, którzy nie pogodzili się z nową sowiecką okupacją, zamordowanym z rozkazu Stalina na terenie północno-wschodniej Polski w czasie pokoju po kapitulacji hitlerowskich Niemiec”.

Trudno sprecyzować ramy czasowe akcji pacyfikacyjnej na terenie Puszczy Augustowskiej i okolic – przyjmuje się, że miała miejsce między 12 a 28 lipca 1945 r. Sowiecka operacja, w ramach której przeczesywano lasy i wsie w powiatach augustowskim, suwalskim, sejneńskim i sokólskim, była wymierzona w żołnierzy Armii Krajowej, sprzyjających polskiemu podziemiu mieszkańców oraz ich rodziny. Zatrzymano kilka tysięcy osób, część więziono i brutalnie przesłuchiwano. Choć od obławy minęło blisko 80 lat, mimo starań strony polskiej, nie jest znana oficjalna liczba ofiar tej zbrodni, miejsce ich stracenia ani spoczynku. Uznaje się, że Sowieci zamordowali ok. 600 osób. Według niektórych badaczy, ofiar operacji mogło być więcej – nawet 2 tys.