Odpowiedź na interpelację nr 5061

w sprawie wprowadzenia przedmiotu edukacja zdrowotna do programu nauczania od 1 września 2025 r.

Odpowiadający: sekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej Katarzyna Lubnauer

Warszawa, 15-10-2024

Szanowny Panie Pośle,

zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa ^[1] oświata w Polsce kieruje się zasadami zawartymi w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a także wskazaniami zawartymi m.in. w Konwencji o Prawach Dziecka. Nauczanie i wychowanie – respektując chrześcijański system wartości – za podstawę przyjmuje uniwersalne zasady etyki. Szkoła powinna zapewnić każdemu uczniowi warunki niezbędne do jego rozwoju, przygotować go do wypełniania obowiązków rodzinnych i obywatelskich w oparciu o zasady solidarności, demokracji, tolerancji, sprawiedliwości i wolności.

Jednocześnie to minister właściwy do spraw oświaty i wychowania został w ustawie – Prawo oświatowe upoważniony do określenia w drodze rozporządzenia podstawy programowej kształcenia ogólnego ^[2].

Mając powyższe na względzie, uprzejmie informuję, że Ministerstwo Edukacji Narodowej kończy prace nad projektem podstawy programowej kształcenia ogólnego w zakresie nowego przedmiotu pn. edukacja zdrowotna, który ma być wprowadzony w polskich szkołach podstawowych i ponadpodstawowych od 1 września 2025 roku.

Dotychczasowa podstawa programowa kształcenia ogólnego w zakresie nieobowiązkowego przedmiotu wychowanie do życia w rodzinie skupia się przede wszystkim wokół treści związanych z funkcjami rodziny, miłością, przyjaźnią, pełnieniem ról małżeńskich i rodzicielskich, seksualnością człowieka, prokreacją, problemami okresu dojrzewania. Natomiast zagadnienia ujęte w projektowanej podstawie programowej kształcenia ogólnego nowego przedmiotu edukacja zdrowotna zostały rozbudowane o treści związane ze zdrowiem i aktywnością fizyczną, odżywianiem, zdrowiem psychicznym, społecznym i środowiskowym, internetem i profilaktyką uzależnień. Projektowana podstawa programowa edukacji zdrowotnej zakłada wdrażanie uczniów do budowania alfabetyzmu zdrowotnego (ang. health literacy), czyli wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych pozwalających na trafne rozpoznanie potrzeb zdrowotnych własnych i otoczenia oraz podejmowanie odpowiednich działań profilaktycznych czy naprawczych. Planowane zmiany mają związek z pogarszającymi się wskaźnikami zdrowia całej populacji ludzkiej.

Projekt podstawy programowej edukacji zdrowotnej zostanie skierowany do konsultacji publicznych i uzgodnień w przełomie października i listopada br.; będzie dostępny m.in. na stronie internetowej ministerstwa: https://www.gov.pl/web/edukacja oraz Rządowego Centrum Legislacji. Zapraszamy wówczas do zapoznania się z projektem.

Odnosząc się do kwestii kwalifikacji wymaganych od nauczycieli, uprzejmie informuję, że są one uregulowane w rozporządzeniu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 14 września 2023 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli ^[3].

Przepisy ww. rozporządzenia stanowią o wymaganym od nauczycieli poszczególnych typów szkół i placówek poziomie wykształcenia, zakresie przygotowania merytorycznego oraz wymaganiach dotyczących przygotowania pedagogicznego. Przygotowanie merytoryczne musi obejmować treści nauczania określone w podstawie programowej przedmiotu, do nauczania którego nauczyciel jest zatrudniany. W ten sposób określane są kwalifikacje do większości przedmiotów występujących w podstawie programowej kształcenia ogólnego i kształcenia w zawodzie. W przypadku przedmiotów lub zajęć, do nauczania których wymagania są inne niż wskazane wyżej, w rozporządzeniu określone są przepisy odrębne.

W najbliższym czasie planowane jest przygotowanie projektu nowelizacji ww. rozporządzenia polegającej m.in. na określeniu kwalifikacji wymaganych od nauczycieli edukacji zdrowotnej. Zakłada się, że poza nauczycielami, którzy ukończyli studia lub studia podyplomowe w zakresie edukacji zdrowotnej i posiadają przygotowanie pedagogiczne, kwalifikacje do nauczania przedmiotu edukacja zdrowotna będą posiadali także nauczyciele biologii, wychowania fizycznego, wychowania do życia w rodzinie, psychologowie.

Niezależnie od projektowanych zmian legislacyjnych minister edukacji zamierza zlecić wybranym uczelniom w trybie przepisów art. 464 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce ^[4] organizację kwalifikacyjnych studiów podyplomowych dla nauczycieli w zakresie edukacji zdrowotnej. Obecnie przygotowywane są materiały służące organizacji takich studiów i planowana sieć uczelni, które je poprowadzą. Sieć ta powinna gwarantować nauczycielom równomierny na terenie całego kraju dostęp do studiów.

Uczelnie, które podejmą się organizacji ww. studiów, będą zobowiązane realizować je zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 25 lipca 2019 r w sprawie standardu kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela ^[5]. Przepisy te umożliwiają organizację kwalifikacyjnych studiów podyplomowych dla nauczycieli posiadających już uprawnienia do nauczania innego przedmiotu. Program studiów powinien zapewnić przygotowanie merytoryczne i metodyczne do nauczania edukacji zdrowotnej.

Ww. studia będą finansowane z budżetu ministra edukacji i będą bezpłatne dla nauczycieli. Ministerstwo edukacji zaplanowało w swoim budżecie środki finansowe na ten cel. Wysokość środków zaangażowanych na realizację zadania będzie zależała od liczby uczelni, które podejmą się prowadzenia studiów, i będzie możliwa do podania po zakończeniu ustaleń z uczelniami w tej sprawie.

Uczelnie mogą prowadzić kwalifikacyjne studia podyplomowe w zakresie edukacji zdrowotnej także odpłatnie, a koszt udziału w nich nauczycieli może być dofinansowany w części lub w całości ze środków wyodrębnianych w budżetach organów prowadzących szkoły, w których nauczyciele są zatrudnieni, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa ^[6].

Dodać należy również, że publiczne placówki doskonalenia nauczycieli mają obowiązek organizować i prowadzić formy doskonalenia nauczycieli w zakresie wynikającym z ustalonych przez ministra edukacji na dany rok szkolny kierunków polityki oświatowej państwa. W roku szkolnym 2024/2025 jednym z kierunków polityki oświatowej państwa jest edukacja prozdrowotna w szkole, w tym kształtowanie zachowań służących zdrowiu, rozwijaniu sprawności fizycznej i nawyku aktywności ruchowej oraz nauki udzielania pierwszej pomocy. Ustalenie przez ministra edukacji kierunku polityki oświatowej stanowi – wynikające z przepisów prawa – zobowiązanie dla publicznych placówek doskonalenia do organizowania doskonalenia w tym zakresie. Placówki mają zatem obowiązek organizowania w tym roku szkolnym form doskonalenia adresowanego przede wszystkim do nauczycieli biologii, wychowania fizycznego, wychowania do życia w rodzinie, psychologów w zakresie prowadzenia zajęć edukacji zdrowotnej.

Podobne rozwiązania – dotyczące zarówno zamawiania w uczelniach studiów podyplomowych, jak i ustalania kierunków polityki edukacyjnej – planowane są na kolejne lata szkolne.

Z wyrazami szacunku

Z upoważnienia Ministra Edukacji
Katarzyna Lubnauer
Sekretarz Stanu

^[1] Preambuła do ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz. U. 2024 poz. 737 – t.j.)

^[2] art. 47 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz. U. 2024 poz.737 – t.j.)

^[3] Dz. U. 2023 poz. 2102

^[4] t.j. Dz. U. 2023 poz. 742

^[5] Dz. U. 2024 poz. 453

^[6] art. 70a ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz. U. 2024 poz. 986)