Odpowiedź na interpelację nr 3405
w sprawie kontrowersyjnych planów rządu związanych z uchyleniem tzw. ustawy dezubekizacyjnej oraz przywracaniem pełnych emerytur byłym funkcjonariuszom służb PRL
Odpowiadający: sekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji Wiesław Szczepański
Warszawa, 10-07-2024
Szanowny Panie Marszałku,
w odpowiedzi na interpelację numer 3405 Pana Posła Dariusza Mateckiego, uprzejmie przedstawiam następujące informacje.
Ustawą z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin[1] zostało objętych 39 335 świadczeniobiorców. W stosunku do ww. osób Zakład Emerytalno-Rentowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji (ZER MSWiA), do 14 kwietnia 2024 r., wydał łącznie 57 952 decyzje o ponownym ustaleniu wysokości wypłacanego świadczenia. W wielu przypadkach jeden świadczeniobiorca otrzymywał dwie decyzje przeliczające jego świadczenia zgodnie z ustawą zmieniającą.
Od wydanych decyzji o ponownym ustaleniu wysokości świadczenia, za pośrednictwem ZER MSWiA, do sądu zostały przekazane łącznie 26 734 odwołania, w trakcie rozpatrywania których sądy w około 90% przypadkach orzekał na korzyść świadczeniobiorców. Powyższe oznacza, że ustawa zmieniająca – przygotowana przez poprzedni Rząd – okazała się szkodliwym, również w aspekcie finansowym, aktem prawnym.
Przywracane świadczenia są zatem wypłacane zgodnie i na podstawie prawomocnych wyroków niezawisłych sądów. Dotychczas ZER MSWiA zrealizował 11 203 wyroki na łączną kwotę 1 835 063 887,56 zł.
Wymaga przy tym podkreślenia fakt, że sądy w wydawanych wyrokach uwzględniały wytyczne odnośnie do sposobu interpretacji ustawy zmieniającej zawarte w uchwale Sądu Najwyższego z 16 września 2020 r. III UZP 1/20[2], w szczególności dotyczące nałożenia na sądy konieczności zbadania każdej sprawy indywidualnie, w tym przede wszystkim przedbiegu służby danego odwołującego i jej oceny pod kątem naruszenia podstawowych praw i wolności człowieka.
Środki na wypłatę przez ZER MSWiA świadczeń z zaopatrzenia emerytalno-rentowego, w tym na realizację prawomocnych orzeczeń, zostały zaplanowane w ustawie budżetowej na rok 2024[3] - świadczenia społeczne - w wysokości 18 025 178 000 zł.
Zaplanowane na 2024 r. środki na świadczenia społeczne wypłacane przez ZER MSWiA są wyższe o kwotę 4 516 422 000 zł w stosunku do 2023 r. Powyższe wynika z planowanego wzrostu wysokości wskaźnika waloryzacji świadczeń z zaopatrzenia emerytalno-rentowego w 2024 r. oraz z przewidywanego przyrostu świadczeniobiorców, związanego z odejściami funkcjonariuszy ze służby, konieczności zapewnienia środków na realizację prawomocnych wyroków sądów, podwyższenia wysokości uposażeń i dodatków. Do 30 czerwca 2024 r. do ZER MSWiA wpłynęło 7 789 wniosków o ustalenie prawa do świadczenia emerytalno-rentowego po odejściu funkcjonariuszy ze służby.
Jednocześnie informuję, że nie ma możliwości oszacowania całościowych kosztów związanych z realizacją wyroków sądowych dotyczących przywracania omawianych świadczeń.
Jak wskazano powyżej każda sprawa jest rozpatrywana przez sąd indywidualnie, a niezależnie od powyższego przekazuję, że aktualnie nie są prowadzone prace nad nowelizacją ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin[4]. Dopiero wnikliwa analiza zarówno zagadnień prawnych, jak i ekonomicznych związanych z funkcjonowaniem ww. ustawy pozwoli na podjęcie dalszych działań w przedmiotowej sprawie.
Z poważaniem
z up. Wiesław Szczepański
Sekretarz Stanu
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji
[1] Dz. U. z 2016 r. poz. 2270, dalej: ustawa zmieniająca
[2] https://www.sn.pl/sprawy/SitePages/Zagadnienia_prawne_SN.aspx?ItemSID=1392-301f4741-66aa-4980-b9fa-873e90506a11&ListName=Zagadnienia_prawne&Rok=2020
[3] Dz. U. poz. 122
[4] Dz. U. z 2023 r. poz. 1280, z późn. zm.