W czwartek, 24 listopada rozpoczęły się obrady plenarne Zgromadzenia Parlamentarnego Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Podczas sesji inauguracyjnej w Sali Posiedzeń Sejmu uczestników i gości zgromadzenia powitała marszałek Elżbieta Witek. Głos zabrali także marszałek Senatu Tomasz Grodzki, pełniący funkcję urzędującego przewodniczącego OBWE minister spraw zagranicznych Zbigniew Rau oraz przewodnicząca Zgromadzenia Margareta Cederfelt. Do zebranych w gmachu Sejmu za pośrednictwem łącza wideo zwrócił się prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski. W inauguracji obrad uczestniczyła także Agnieszka Kaczmarska, szef Kancelarii Sejmu. Uczestnicy szczytu dyskutują m.in. o roli OBWE i parlamentów narodowych w obliczu wojny na Ukrainie oraz o perspektywach przyszłej odbudowy tego kraju.
– Polska występuje w charakterze sąsiada Ukrainy, którą bestialsko Rosja napadła 24 lutego. I Polska widzi na co dzień okrucieństwa tej wojny, jaka toczy się na polską granicą – mówiła marszałek Sejmu Elżbieta Witek w wystąpieniu otwierającym sesję inauguracyjną posiedzenia. Jak przypomniała, po II wojnie światowej społeczność międzynarodowa uczyniła wielki wysiłek na rzecz zbudowania pokoju, bezpieczeństwa i współpracy w Europie. – Stoimy przed wielkim testem. To nie jest tylko test na solidarność z narodem ukraińskim, ale to jest przede wszystkim test na to, czy wartości, które sami stworzyliśmy kilkadziesiąt lat temu, są dla nas dziś równie ważne, czy chcemy o nie walczyć i czy chcemy ich przestrzegać – zaznaczyła Marszałek Sejmu, przypominając zasady, które legły u podstaw OBWE. – To obrona i potwierdzenie prawa do suwerenności każdego państwa, integralności terytorialnej, tego żeby konflikty załatwiać drogą pokojową bez użycia siły, to jest przestrzeganie praw człowieka, a przede wszystkim respektowanie prawa międzynarodowego – wymieniała. – Rosja 24 lutego podeptała wszystkie te wartości. Nie wolno nam milczeć. Musimy głośno mówić o tym, że Ukraina jako wolne i nieodległe państwo została brutalnie zaatakowana. Że toczy się tam regularna wojna – podkreśliła.
– My, Polacy, przeżyliśmy sporo w swojej historii. Wiemy, czym jest zagrożenie rosyjskie, przeżyliśmy to i dlatego zabiegamy, by pomoc dla Ukrainy byłą ciągła w każdym wymiarze: w wymiarze dyplomatycznym, w wymiarze wojskowym, ale także w wymiarze humanitarnym – zaznaczyła Elżbieta Witek. Jak dodała, Polacy otworzyli swoje serca i domy dla uchodźców wiedząc o tym, że Ukraina walczy nie tylko o swoją wolność. – Putin na Ukrainie się nie zatrzyma. Jeśli nie zatrzymamy go tam, posunie się dalej – przestrzegła. Marszałek Sejmu przypomniała także o niedawnym tragicznym wydarzeniu w miejscowości Przewodów w woj. lubelskim, kiedy to w wyniku przypadkowego upadku rakiety śmierć poniosło dwóch obywateli Polski. – Dzisiaj na Ukrainie nie ma prądu, nie ma gazu, nie ma wody. Wystarczy wczuć się w sytuację i zapytać samych siebie, co my byśmy zrobili w takiej sytuacji, nie mogąc ogrzać naszych dzieci, nie mając dać im co jeść, co pić, pod hukiem rakiet i wybuchających bomb. To się dzieje w XXI w. tuż za naszą granicą – mówiła Marszałek Sejmu.
Jak oceniła Elżbieta Witek, same wyrazy potępienia Rosji i wsparcia dla Ukrainy to za mało. – Słowa i gesty są bardzo ważne, ale powinniśmy dążyć do podejmowania działań i mam nadzieję, że nasze spotkanie tremu będzie służyć – stwierdziła Elżbieta Witek. Zaapelowała także o walkę z dezinformacją, którą posługuje się Rosja, sugerując, że za inflację i problemy gospodarcze w Europie odpowiada Ukraina. – Nie, to nie jest wina Ukrainy, to jest wina Rosji Putina i tego, ze 24 lutego z premedytacją ten kraj napadł na wolny kraj, jakim jest Ukraina – podkreśliła.
W swoim wystąpieniu marszałek Senatu Tomasz Grodzki przypomniał zbrodnie popełniane przez rosyjskich najeźdźców. – Każdy z nas patrząc na skutki rosyjskiej agresji na Ukrainę musi zadać sobie pytanie, czy ponieśliśmy porażkę. Do pewnego stopnia tak, wszystkie cele jakie stawialiśmy przed sobą, zostały zakwestionowane, naruszone i podeptane przez jedno z państw członkowskich OBWE – zauważył. Jak dodał, parlamentarzyści państw należących do OBWE zostali zobowiązani przez swoich obywateli do tego, by szukać wyjścia z tej sytuacji i zabiegać o pokój i stabilizację. – Sprawiedliwy pokój musimy osiągnąć dziś, wspierając walkę narodu ukraińskiego. Przywódcy światowych demokracji są całkowicie zgodni co do tego, że warunki tego pokoju i czas negocjacji pokojowych muszą wyznaczyć sami Ukraińcy – podkreślił Tomasz Grodzki. Marszałek Senatu zwrócił także uwagę na konieczność rozliczenia rosyjskich zbrodni i ukarania ich sprawców.
Pełniący obecnie funkcję przewodniczącego OBWE minister spraw zagranicznych Zbigniew Rau zauważył, że w historii organizacji „nie mamy doświadczenia podobnie fundamentalnego kryzysu, jak obecna wojna na Ukrainie, którą rozpoczęła Federacja Rosyjska”. Jak podkreślił szef polskiej dyplomacji, olbrzymia większość krajów OBWE przyjęła zasady prawa międzynarodowego jako swoje własne. – Obawiam się, że przyszłość OBWE będzie mogła być uznana za udaną tylko wtedy, jeżeli wszystkie kraje członkowskie w dobrej wierze będą szanowały wszystkie te wartości, na które się zgodziliśmy – zauważył Zbigniew Rau.
– Minęło już dziewięć miesięcy terroru i zniszczeń, ciemności pogrążyły ziemię. Miliony ludzi żyją w zimnie. Zniszczono miasta, tysiące ludzi zginęło pod gruzami. Są to zbrodnie i są to ofiary zbrodni wojennych – mówiła przewodnicząca ZP OBWE Margareta Cederfelt. – Miliony uchodźców i deportowanych przekroczyło granicę, a mimo to Ukraina trwa i walczy – dodała. – Nasze Zgromadzenie Parlamentarne jest z Ukrainą. Tak działo się od samego początku i tak będzie się działo – zapewniła. Przewodnicząca podkreśliła też rolę Polski i Polaków w pomocy dla uchodźców. – Wielu Ukraińców znalazło tu swój drugi dom – zauważyła. Jak zaznaczyła Margareta Cederfelt, Polska jest wzorem współpracy międzynarodowej w obliczu konfliktu zbrojnego. – To Rosja rozpoczęła wojnę i to ona musi ona ją zakończyć – zaznaczyła.
Do zgromadzonych w Sali Posiedzeń Sejmu parlamentarzystów zwrócił się też w wystąpieniu wideo prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski. Jak zauważył, wśród organizacji międzynarodowych, które wykluczyły Rosję ze swego grona nie ma OBWE. – Dlaczego państwo terrorysta nawet po dziewięciu miesiącach swoich ciągłych zbrodni w dalszym ciągu pozostaje jednym z członków waszego zgromadzenia? – pytał. Jak dodał, członkostwo Rosji w Organizacji jest „otwartym znęcaniem się nad wszystkimi zasadami na podstawie których powołano OBWE”. Wołodymyr Zełenski podziękował przedstawicielom polskich władz za to, że delegacja z Rosji nie została wpuszczona do Polski na obrady Zgromadzenia Parlamentarnego.
W I sesji poświęconej wpływowi wojny przeciwko Ukrainie na OBWE głos zabrała m.in. przewodnicząca delegacji Sejmu i Senatu do ZP OBWE poseł Barbara Bartuś. – Agresywna wojna Rosji z Ukrainą zmieniła świat, który znamy – podkreśliła. – Stoimy w obliczu najpoważniejszego załamania architektury bezpieczeństwa od czasu przyjęcia aktu końcowego KBWE z Helsinek. Każdego dnia widzimy tragiczne doniesienia, widzimy miliony Ukraińców, w tym dzieci, tracące domy, bliskich i życie. Brutalna agresja Rosji na Ukrainę spowodowała potężny kryzys humanitarny i w zakresie praw człowieka – powiedziała przewodnicząca. Jak dodała, Polska zawsze była i jest gotowa udzielić schronienia i pomocy uchodźcom z Ukrainy, robi też wszystko, co w jej mocy, aby wspierać Ukrainę w każdy możliwy sposób: polityczny, wojskowy i gospodarczy. – Nie ma powrotu do zasady „business as usual” w stosunkach z Rosją na żadnym forum międzynarodowym, w tym OBWE, dopóki Moskwa będzie kontynuowała swoją barbarzyńską wojnę na Ukrainie. To do Rosji należy podjęcie strategicznego wyboru: czy wejść na drogę pokojowej współpracy, czy tez kontynuować neoimperialną, agresywną postawę, która przekreśla możliwość dialogu – wskazała przewodnicząca polskiej delegacji.
II sesja posiedzenia ZP OBWE poświęcona była odpowiedzi na gospodarcze i środowiskowe skutki wojny na Ukrainie. Wśród głównych mówców tej w części obrad byli m.in. prezes Zarządu Forum Energii dr Joanna Maćkowiak-Pandera oraz członek delegacji Sejmu i Senatu RP do ZP OBWE senator Kazimierz Kleina.
***
Autumn Meeting of the OSCE Parliamentary Assembly – Day One. Report
The Plenary Session of the Parliamentary Assembly of the Organization for Security and Cooperation in Europe began on Thursday, 24 November. During the opening session in the Sejm's Assembly Hall, Marshal Elżbieta Witek welcomed participants and guests of the gathering. Among the speakers were Marshal of the Senate Tomasz Grodzki, OSCE Chairman-in-Office and Minister of Foreign Affairs of Poland Zbigniew Rau and President of the Assembly Margareta Cederfelt. The President of Ukraine, Volodymyr Zelensky, addressed those gathered in the Sejm building via video link. Agnieszka Kaczmarska, the Head of the Chancellery of the Sejm, also attended the inauguration. Among other things, the summit's participants are discussing the role of the OSCE and national parliaments in the face of the war in Ukraine, as well as prospects for the country's future reconstruction.
"Poland acts as a neighbour to Ukraine, which Russia bestially invaded on 24 February. And Poland sees the atrocities of this war that is being waged on the Polish border daily," said the Marshal of the Sejm, Elżbieta Witek, at the meeting's opening session. As she recalled, the international community made great efforts to build peace, security and cooperation in Europe after World War II. "We are facing a big test. It is not just a test of solidarity with the Ukrainian people, but it is, first and foremost, a test of whether the values we created decades ago are just as important to us today, whether we want to fight for them and whether we want to abide by them," the Marshal of the Sejm noted, recalling the principles underpinning the OSCE. "It is the defence and affirmation of the right to sovereignty of each state, territorial integrity, that conflicts should be settled peacefully without the use of force, it is the observance of human rights and, above all, respect for international law," she listed. "On 24 February, Russia trampled on all these values. We must not remain silent. We must speak out that Ukraine, as a free and independent state, was brutally attacked. That there is a regular war going on there," she stressed.
"We Poles have experienced a lot in our history. We know what the Russian threat is; we have lived through it, and that is why we are working to ensure that aid to Ukraine is continuous in every dimension: in the diplomatic dimension, in the military dimension, but also in the humanitarian dimension," Elżbieta Witek noted. As she added, Poles opened their hearts and homes to refugees knowing that Ukraine was fighting for more than just its freedom. "Putin will not stop in Ukraine. If we don't halt him there, he will go further," she warned. The Marshal of the Sejm also mentioned the recent tragic event in Przewodów, the Lublin Voivodeship, when two Polish citizens died from an accidental fall of a rocket. "There is no electricity, no gas, or water in Ukraine today. Just get into the situation and ask ourselves what we would do in such a situation, unable to keep our children warm or give them what to eat or drink under the roar of rockets and exploding bombs. This is happening in the 21st century just across our border," the Marshal of the Sejm continued.
As Elżbieta Witek assessed, mere expressions of condemnation of Russia and support for Ukraine were insufficient. "Words and gestures are crucial, but we should strive to take action, and I hope our meeting will serve this purpose," stated Elżbieta Witek. She also called for a fight against disinformation used by Russia, suggesting that Ukraine was responsible for inflation and economic problems in Europe. "No, it is not Ukraine's fault; it is Putin's Russia's fault and the fact that, on 24 February, that country premeditatedly invaded a free country like Ukraine," she underscored.
In his speech, the Marshal of the Senate, Tomasz Grodzki, recalled the crimes committed by the Russian invaders. "Looking at the aftermath of Russian aggression against Ukraine, each of us must ask ourselves whether we have failed. To some extent, all the goals we had set for ourselves were challenged, violated and trampled on by one of the OSCE Member States," he noted. "Parliamentarians of OSCE Member States have been obliged by their citizens to look for a way out of the situation and seek peace and stability,” he added. "We must achieve a just peace today by supporting the struggle of the Ukrainian people. The leaders of the world's democracies are in complete agreement that the Ukrainians themselves must set the terms of this peace and the time for the peace negotiations," emphasised Tomasz Grodzki. The Marshal of the Senate also drew attention to the need to account for Russian crimes and punish their perpetrators.
OSCE Chairman-in-Office and Minister of Foreign Affairs of Poland Zbigniew Rau noted that in the history of the Organization "we have not experienced such a fundamental crisis as the current war in Ukraine, started by the Russian Federation." As the Head of Polish diplomacy stressed, the vast majority of OSCE countries had adopted the principles of International Law as their own. "I'm afraid that the future of the OSCE can only be considered successful if all member countries respect all those values we have agreed to in good faith," Zbigniew Rau noted.
"Nine months of terror and destruction have passed, and the darkness has engulfed the land. Millions of people live in the cold. Cities have been destroyed; thousands of people died under the rubble. These are crimes, and they are victims of war crimes," said OSCE PA President Margareta Cederfelt. "Millions of refugees and deportees have crossed the border, and yet Ukraine persists and fights, she added. "Our Parliamentary Assembly is with Ukraine. This has been happening from the very beginning and will continue to happen," she assured. The President also stressed the role of Poland and Poles in helping refugees. "Many Ukrainians have found their second home here," she remarked. As Margareta Cederfelt pointed out, Poland was a model of international cooperation in the face of armed conflict. "It was Russia that started the war, and it is Russia that must end it," she highlighted.
The parliamentarians gathered in the Assembly Hall of the Sejm were also addressed in a video speech by Ukrainian President Volodymyr Zelensky. He noted that the OSCE was not among the international organizations that had excluded Russia from their ranks. "Why is it that the terrorist state, even after nine months of its continuous crimes, remains one of your Assembly members?" he asked. He added that Russia's membership in the Organization was "an open abuse of all the principles on the basis of which the OSCE was established." Volodymyr Zelensky thanked representatives of the Polish authorities for the fact that a delegation from Russia was not allowed into Poland for the Parliamentary Assembly.
Speakers at the first session on the impact of the war against Ukraine on the OSCE included the Head of the Sejm and Senate Delegation to the OSCE PA, MP Barbara Bartuś. "Russia's aggressive war against Ukraine has changed the world as we know it, she underlined. "We are facing the most serious breakdown in the security architecture since the adoption of the CSCE Helsinki Final Act. Every day we see tragic reports; we see millions of Ukrainians, including children, losing their homes, loved ones and lives. Russia's brutal aggression against Ukraine has caused a massive humanitarian and human rights crisis," the Head of the Polish delegation said. "Poland," she added, "has always been and is ready to provide shelter and assistance to refugees from Ukraine and is doing everything in its power to support Ukraine in every possible way: politically, militarily and economically." "There is no return to the "business as usual" principle in relations with Russia in any international forum, including the OSCE, as long as Moscow continues its barbaric war in Ukraine. It is up to Russia to make a strategic choice: whether to embark on the path of peaceful cooperation or to continue its neo-imperial, aggressive posture, which derailed the possibility of dialogue," the Head of the delegation pointed out.
Session II of the OSCE PA meeting was devoted to responding to the economic and environmental consequences of the war in Ukraine. Dr Joanna Maćkowiak-Pandera, President of Forum Energii, and Senator Kazimierz Kleina, a member of the Sejm and Senate Delegation of Poland to the OSCE PA, were among the main speakers during this part of the session.