Odpowiedź na interpelację nr 32582

w sprawie organizacji edukacji dla dzieci z Ukrainy

Odpowiadający: sekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji i Nauki Dariusz Piontkowski

Warszawa, 15-04-2022

Szanowni Państwo Posłowie,

odpowiadając na interpelację z 31 marca br. w sprawie organizacji edukacji dla dzieci z Ukrainy, proszę o przyjęcie poniższych wyjaśnień.

Ad 1-3.

Na podstawie art. 50 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa[1] jednostki samorządu terytorialnego otrzymają wsparcie w realizacji dodatkowych zadań oświatowych związanych z kształceniem, wychowaniem i opieką nad dziećmi i uczniami będącymi obywatelami Ukrainy, których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest uznawany za legalny na podstawie art. 2 ust. 1 ww. ustawy.

Należy zaznaczyć, że zadania oświatowe jednostek samorządu terytorialnego, o których mowa w ww. ustawie, dotyczą polskiego systemu oświaty.

Środki będą pochodzić z rezerwy części oświatowej subwencji ogólnej, która w tym celu może zostać zwiększona, lub z funduszu, o którym mowa w art. 14 ww. ustawy.

Wsparciem z rezerwy części oświatowej subwencji ogólnej lub funduszu zostaną objęte również zadania do tej pory nie finansowane z subwencji oświatowej - dofinansowanie dzieci w wychowaniu przedszkolnym w wieku 2,5-5 lat oraz koszty dowożenia uczniów.

Środki będą naliczane zgodnie z algorytmem stanowiącym załącznik do rozporządzenia w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2022[2], na podstawie danych wykazanych w systemie informacji oświatowej, o którym mowa w ustawie z dnia 15 kwietnia 2011 r. o systemie informacji oświatowej[3] bez konieczności składania wniosków.

Szczegółowe zasady podziału środków na dodatkowe zadania oświatowe, po uzgodnieniu z Ministrem Finansów, zostały przekazane stronie samorządowej reprezentowanej przez Zespół ds. Edukacji, Kultury i Sportu Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego do zaopiniowania i były omawiane na posiedzeniu Zespołu w dniu 4 kwietnia br.

Najistotniejszym założeniem zasad podziału jest przyjęcie, że:

  • liczebności w odpowiednich wagach określonych w algorytmie podziału części oświatowej subwencji ogólnej na rok 2022 będą ustalane w sposób średniomiesięczny – w opinii MEiN taki sposób naliczania będzie najbardziej precyzyjny przy dużej zmienności liczby uczniów i ich danych dziedzinowych wykazanych w SIO;
  • środki będą naliczane i przekazywane w ratach miesięcznych.

Jednocześnie uprzejmie informuję, że na stronie internetowej Informatycznego Centrum Edukacji i Nauki została zamieszczona Instrukcja poprawnego wykazywania danych w SIO uczniów z terenu Ukrainy:

https://icein.gov.pl/instrukcja-wykazywania-danych-w-sio-uczniowie-z-terenu-ukrainy/

Poprawne wykazanie danych przez dyrektorów szkół i placówek będzie miało wpływ na wysokość naliczonych dodatkowych środków.

Dodatkowo dofinansowane zostaną dwa nowe zadania, zgodnie z art. 50 ust. 2 ww. ustawy:

  • dowożenie – 250 zł/ miesięcznie na dziecko/ucznia dowożonego;
  • wychowanie przedszkolne w odniesieniu do dzieci w wieku 2,5-5 lat:
    • waga 0,750 standardu finansowego A – dla dzieci w wieku 2,5-5 lat w przedszkolach;
    • waga 0,660 standardu finansowego A - dla dzieci w wieku 2,5-5 lat w oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych i innych formach wychowania przedszkolnego;
    • waga 0,150 standardu finansowego A - dla dzieci w wieku 2,5-5 lat w przedszkolach, oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych i innych formach wychowania przedszkolnego, zlokalizowanych na terenach wiejskich lub w miastach do 5000 mieszkańców.

Liczebność w ww. wagach także będzie określana w sposób średniomiesięczny.

Wyliczenia pierwszej raty środków finansowych na realizację dodatkowych zadań oświatowych związanych z kształceniem, wychowaniem i opieką nad dziećmi i uczniami będącymi obywatelami Ukrainy, zostały przekazane do Ministra Finansów w dniu 11 kwietnia br. Podział ten obejmuje zadania oświatowe związane z kształceniem, wychowaniem i opieką nad dziećmi i uczniami będącymi obywatelami Ukrainy, którzy przybyli na obszar RP od 24 lutego br., realizowane w okresie od 24.02.2022 do 31.03.2022 r. Miasto Warszawa otrzyma 5,3 mln zł za ten okres.

Ponadto uprzejmie informuję, że Ministerstwo Edukacji i Nauki wspiera jednostki samorządu terytorialnego poprzez dofinansowanie ze środków rezerwy części oświatowej subwencji ogólnej zgodnie z kryteriami podziału tej rezerwy na dany rok budżetowy.

W roku 2022 w ramach kryteriów samorządy mogą ubiegać się o dodatkowe środki finansowe z przeznaczeniem na:

  • dofinansowanie doposażenia publicznych szkół i placówek prowadzonych (dotowanych) przez jednostki samorządu terytorialnego, w zakresie pomieszczeń do nowych pomieszczeń do nauki pozyskanych w wyniku adaptacji,
  • dofinansowanie doposażenia publicznych szkół i placówek prowadzonych (dotowanych) przez jednostki samorządu terytorialnego, w zakresie pomieszczeń do nauki w nowo wybudowanych budynkach.

Ad 4.

Egzamin ósmoklasisty jest przeprowadzany na podstawie przepisów ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty[4] oraz rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobu przeprowadzania egzaminu ósmoklasisty[5]. Egzamin ten obejmuje: język polski, matematykę i język obcy nowożytny. Przystąpienie do egzaminu ósmoklasisty jest warunkiem ukończenia szkoły podstawowej.

W 2022 r. nie będzie przeprowadzany egzamin ósmoklasisty z czwartego przedmiotu obowiązkowego, wybranego spośród przedmiotów: biologia, chemia, fizyka, geografia lub historia. Termin egzaminu ósmoklasisty w 2022 r. został ustalony na maj.

W 2022 r. ww. egzamin będzie przeprowadzany z uwzględnieniem przepisów wprowadzonych rozporządzeniem Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 marca 2022 r. w sprawie organizacji kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy[6] - wydanym na podstawie ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. Umożliwia ono uczniom będącym obywatelami Ukrainy, których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest uznawany za legalny na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2022 r., przystąpienie w bieżącym roku szkolnym do egzaminu ósmoklasisty oraz stanowi o zakresie zmian i dostosowań dotyczących egzaminu.

Ww. rozporządzenie wskazuje późniejszy termin do złożenia deklaracji dotyczących egzaminu ósmoklasisty dla uczniów będących obywatelami Ukrainy, uczęszczających do szkół dla dzieci i młodzieży. Rodzice lub opiekunowie ucznia powinni złożyć pisemną deklarację do dnia 11 kwietnia 2022 r., a dyrektor szkoły ma obowiązek przekazać zawarte w nich informacje do okręgowej komisji egzaminacyjnej do dnia 15 kwietnia br.

Uczniowie z Ukrainy, którzy zostali przyjęci do ostatniej klasy szkoły podstawowej po dniu 15 kwietnia 2022 r. mogą zostać zgłoszeni najpóźniej do dnia 22 kwietnia br.

Dyrektor Centralnej Komisji Egzaminacyjnej przepisami ww. rozporządzenia z 21 marca 2022 r. został zobowiązany do przygotowania i ogłoszenia informacji o sposobie organizacji i przeprowadzania egzaminu ósmoklasisty z uwzględnieniem zmian przewidzianych w ww. rozporządzeniu oraz informacji o dodatkowych dostosowaniach na egzaminie ósmoklasisty dla uczniów będących obywatelami Ukrainy. Dostosowania dla ww. uczniów będą polegały m.in. na przetłumaczeniu niektórych arkuszy egzaminacyjnych na język ukraiński oraz możliwości korzystania ze słowników podczas egzaminu. Informacje o sposobie organizacji i przeprowadzania egzaminu ósmoklasisty i dostosowaniach warunków i form przeprowadzania egzaminu ósmoklasisty dostępne są na stronie Centralnej Komisji Egzaminacyjnej pod adresem: https://cke.gov.pl/images/_KOMUNIKATY/20220324%20E8_22%20Aneksy_informacja%20i%20komunikat%20PL.pdf

Ponadto dyrektorom okręgowych komisji egzaminacyjnych umożliwiono powoływanie w skład zespołu egzaminatorów, sprawdzających prace egzaminacyjne, osób niewpisanych do ewidencji egzaminatorów prowadzonej przez okręgową komisję egzaminacyjną, pod warunkiem, że osoby te odbędą szkolenie dla egzaminatorów. Pozwoli to na powołanie w skład zespołów egzaminatorów osób znających język ukraiński, które będą mogły wspierać egzaminatorów przy sprawdzaniu prac egzaminacyjnych obywateli Ukrainy.

Ad 5.

Pan Przemysław Czarnek, Minister Edukacji i Nauki, dwukrotnie rozmawiał online z panem Serhiyem Shkarletem, ukraińskim Ministrem Oświaty i Nauki. Spotkania dotyczyły sytuacji uczniów i studentów z Ukrainy, którzy przebywają w Polsce w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium Ukrainy.

Jednocześnie, Ministerstwo pozostaje w stałym kontakcie z Ambasadą Ukrainy w Polsce, która na bieżąco przekazuje informacje dotyczące organizacji kształcenia w Ukrainie, w tym z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość.

Zgodnie z informacją Ambasady, Ministerstwo Oświaty i Nauki Ukrainy zaleca uczniom kontynuację nauki w szkole w Ukrainie, jeśli szkoła zorganizowała kształcenie na odległość. Rodzice mogą również ubiegać się o zapisanie ucznia do Międzynarodowej Szkoły Ukraińskiej w Ministerstwie Oświaty i Nauki prowadzącej zajęcia w trybie na odległość. Informacja MOiN Ukrainy w sprawie edukacji dla uczniów, którzy wyjechali za granicę jest dostępna pod adresem: https://mon.gov.ua/ua/news/shkilna-osvita-dlya-ditej-sho-viyihali-za-mezhi-ukrayini

Stosownie do powyższego przyjęto rozwiązania, które umożliwiają uczniom z Ukrainy:

  1. kontynuowanie nauki w systemie ukraińskim z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość:

Zgodnie z § 15 rozporządzenia w sprawie organizacji kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy[7] dzieci i uczniowie będący obywatelami Ukrainy, pobierający naukę w przedszkolu lub szkole funkcjonujących w ukraińskim systemie oświaty z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość, nie podlegają obowiązkowemu rocznemu przygotowaniu przedszkolnemu, obowiązkowi szkolnemu albo obowiązkowi nauki, o których mowa w ustawie – Prawo oświatowe[8].

Rodzic lub osoba sprawująca opiekę nad dzieckiem lub uczniem składa do gminy właściwej ze względu na miejsce pobytu dziecka lub ucznia oświadczenie o kontynuacji przez dziecko lub ucznia kształcenia w ukraińskim systemie oświaty. Oświadczenie to służy informacji o dzieciach ukraińskich na terenie gminy spełniających ww. obowiązek w systemie oświaty swojego kraju.

  1. uczęszczanie do szkoły funkcjonującej w polskim systemie oświaty:

Dzieci i uczniowie będący obywatelami Ukrainy, których rodzice nie zdecydują się na kontynuację nauki w systemie ukraińskim, są objęci przepisami dotyczącymi obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego[9], obowiązku szkolnego i obowiązku nauki[10] zgodnie z ustawą Prawo oświatowe.

Ad 6.

W celu usprawnienia tworzenia innych lokalizacji prowadzenia zajęć dla dzieci i uczniów będącymi obywatelami Ukrainy, którzy przebywają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, zaprojektowano tymczasowe wyłączenie konieczności spełnienia wymagań związanych z procedurą zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części[11]. Dzięki wprowadzeniu regulacji można będzie wykorzystać na potrzeby zapewnienia kształcenia, wychowania i opieki w „nowych lokalizacjach” każdy budynek użyteczności publicznej, przeznaczony na potrzeby administracji publicznej, wymiaru sprawiedliwości, kultury, kultu religijnego, oświaty, szkolnictwa wyższego, nauki, wychowania, opieki zdrowotnej, społecznej lub socjalnej, obsługi bankowej, handlu, gastronomii, usług, w tym usług pocztowych lub telekomunikacyjnych, turystyki, sportu, obsługi pasażerów w transporcie kolejowym, drogowym, lotniczym, morskim lub wodnym śródlądowym, oraz inny budynek przeznaczony do wykonywania podobnych funkcji. Za budynek użyteczności publicznej uznaje się także budynek biurowy lub socjalny. Jednocześnie projektowany przepis w ustawie z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa[12] umożliwi zachowanie optymalnych warunków bezpieczeństwa dzieciom i uczniom w nich przebywającym.

Ponadto, w § 16 rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 marca 2022 r. w sprawie organizacji kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy[13] wprowadzono zmiany w zakresie zasad bezpieczeństwa dla tworzonych innych lokalizacji prowadzenia zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych. Zróżnicowano konieczne wymagania w zależności od wieku dzieci i uczniów korzystających z lokali przedszkolnych lub szkolnych. W odniesieniu do szkół wprowadzono możliwość prowadzenia zajęć w lokalach szkolnych, które mogą znajdować się również w innym niż szkoła użytkowanym budynku użyteczności publicznej lub jego części. Taki budynek (lub jego część) musi spełniać wymagania określone w przepisach dotyczących ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów, właściwe dla kategorii zagrożenia ludzi tej strefy pożarowej, w której lokal szkolny się znajduje, a w szczególności nie występują w tym lokalu ani na drogach ewakuacyjnych z tego lokalu warunki techniczne będące podstawą do uznania budynku za zagrażający życiu ludzi.

Ad 7.

Zgodnie z art. 55. ust. 5 ww. ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, nauczanie w oddziale przygotowawczym jest prowadzone w oparciu o realizowane w szkole programy nauczania z zakresu kształcenia ogólnego dostosowane pod względem zakresu treści nauczania oraz metod i form ich realizacji do potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów.

Ad 8.

Odnosząc się do propozycji opracowania odrębnych kryteriów w postępowaniu rekrutacyjnym do szkół ponadpodstawowych, na podstawie, których możliwe będzie przyjmowanie dzieci uchodźców do szkół ponadpodstawowych, wyjaśnić należy, co następuje.

Minister Edukacji i Nauki nie przewiduje odrębnych kryteriów rekrutacji do szkół ponadpodstawowych dla dzieci uchodźców, które ukończą szkołę podstawową w polskim systemie edukacji i tym samym wypełnią warunki uprawniające do przystąpienia do tego postępowania.

Warunkiem przyjęcia kandydata do szkoły ponadpodstawowej jest posiadanie przez kandydata świadectwa ukończenia szkoły podstawowej.

Obowiązujące ustawowe kryteria rekrutacyjne są takie same dla każdego absolwenta szkoły podstawowej.

W postępowaniu rekrutacyjnym brane są pod uwagę łącznie następujące kryteria[14]:

  1. wyniki egzaminu ósmoklasisty;
  2. wymienione na świadectwie ukończenia szkoły podstawowej oceny z języka polskiego i matematyki oraz z dwóch obowiązkowych zajęć edukacyjnych ustalonych przez dyrektora danej szkoły jako brane pod uwagę w postępowaniu rekrutacyjnym do danego oddziału tej szkoły;
  3. świadectwo ukończenia szkoły podstawowej z wyróżnieniem;
  4. szczególne osiągnięcia wymienione na świadectwie ukończenia szkoły podstawowej.

Kandydat zostaje przyjęty do szkoły wówczas, gdy uzyskana przez niego liczba punktów jest konkurencyjna w stosunku do innych kandydatów uczestniczących w danym postępowaniu. Przy czym, gdy wynik punktowy danego kandydata jest konkurencyjny w postępowaniu rekrutacyjnym do kilku szkół/oddziałów, kandydat ten jest przyjmowany do szkoły/oddziału, którą wskazał we wniosku o przyjęcie, jako bardziej preferowaną.

Dodatkowo każdy kandydat uczestniczący w postępowaniu rekrutacyjnym może przystąpić do postępowania uzupełniającego, które jest przeprowadzane w szkołach, w których pozostały wolne miejsca po zakończeniu postępowania rekrutacyjnego (art. 161 ustawy Prawo oświatowe).

Informacje o wolnych miejscach niezwłocznie po zakończeniu postępowania rekrutacyjnego są przekazywane właściwemu kuratorowi oświaty, który jest zobowiązany je upowszechnić.

W sytuacji, gdy absolwent szkoły podstawowej nie zrekrutował się w postępowaniu rekrutacyjnym i postępowaniu uzupełniającym, jest on przyjmowany do szkoły ponadpodstawowej, w której pozostały wolne miejsca po zakończeniu ww. postępowań przez dyrektora tej szkoły w trybie art. 130 ust. 2 ustawy Prawo oświatowe.

Za organizację sieci szkół ponadpodstawowych odpowiada powiat, który musi zapewnić miejsca realizacji obowiązku nauki nieletnim mieszkańcom danego powiatu (także uczniom przybywającym z innych systemów), w szkołach prowadzonych na terenie danego powiatu, bez gwarancji realizacji tego obowiązku w wybranej przez kandydata szkole. Jednocześnie ww. przepisy nie ograniczają dostępu do tych miejsc innym kandydatom zamieszkałym poza danym powiatem.

Absolwent szkoły podstawowej może ubiegać się o przyjęcie do szkoły ponadpodstawowej na terenie całego kraju w trybie postępowania rekrutacyjnego i postępowania uzupełniającego.

Z poważaniem,

Z upoważnienia
MINISTRA EDUKACJI I NAUKI

Dariusz Piontkowski
Sekretarz Stanu

[1] Dz. U. z 2022 r. poz. 583, z późn zm.

[2] Dz. U. z 2021 r. poz. 2453.

[3] Dz. U. z 2021 r. poz. 584 i 619.

[4] Dz. U. z 2021 r. poz. 1915, z późn. zm.

[5] Dz. U. z 2020 r. poz. 1361.

[6] Dz. U. poz. 645.

[7] Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 marca 2022 r. w sprawie organizacji kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy (Dz. U. poz. 645, z późn. zm.).

[8] Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz. U. z 2021 r. poz. 1082).

[9] Art. 31 - 34 ustawy Prawo oświatowe.

[10] Art. 35 - 36, art. 40-42 ustawy Prawo oświatowe.

[11] Senat po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 8 kwietnia 2022 r. ustawy o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw, uchwałą z 12 kwietnia 2022 r. przyjął tę ustawę bez poprawek.

[12] Dz. U. z 2022 r. poz. 583, z późn zm.

[13] Dz. U. z 2022 r. poz. 645 i 795.

[14] Art. 134 ustawy Prawo oświatowe – Dz. U. z 2021 poz. 1082 ze zm.