Interpelacja nr 4023

do ministra nauki i szkolnictwa wyższego

w sprawie wsparcia dla sektora uczelni niepublicznych w obliczu pandemii koronawirusa SARS-CoV-2

Zgłaszający: Aleksandra Gajewska

Data wpływu: 03-04-2020

Szanowny Panie Ministrze,

do mojego biura poselskiego zostało skierowane pismo Konfederacji Lewiatan, w którym zawarto propozycje centralnych działań osłonowych i wspierających sektor niepublicznego szkolnictwa wyższego, rekompensujących poniesione przez nie straty lub zapobiegających takim stratom w związku z kryzysem wywołanym pandemią koronawirusa SARS-CoV-2.

Jednym z pierwszych postulatów jest wprowadzenie rozwiązań prawnych pozwalających na traktowanie podmiotów niepublicznego szkolnictwa wyższego (a także niepublicznego szkolnictwa przedszkolnego, podstawowego i średniego) zarówno jako pracodawców, jak i przedsiębiorców. Uczelnie wyższe bez odpowiednich zapisów w projektowanych aktach prawnych nie będą objęte wprost przewidywanymi formami wsparcia dla przedsiębiorców. Kluczowe jest m.in.: zwolnienie z konieczności płatności składek na ZUS oraz zawieszenie lub odroczenie programu Pracowniczych Planów Kapitałowych, które stanowią dodatkowe obciążenie dla pracodawców.

Wyróżniono zagrożenia dla sektora niepublicznych uczelni, które mogą zaburzyć kondycję finansów, a tym samym jego płynność. Są to:

1) rezygnacje ze studiów z powodów finansowych obecnych studentów, związane z problemami w realizowaniu płatności za studia, co skutkowałoby niemożnością płacenia dalszych rat za studia w obecnym semestrze roku akademickiego 2019/20 lub opłaty czesnego za kolejny semestr nowego roku akademickiego 2020/21;

2) spadek w rekrutacji na studia w sezonie letnim spowodowany ww. krajowymi czynnikami rynkowymi i czynnikami międzynarodowymi w sytuacji, kiedy pozyskiwanie studentów z zagranicy i cudzoziemców było ważnym elementem polityki rekrutacyjnej uczelni niepublicznych w sytuacji niżu demograficznego w Polsce i notowany jest w ostatnich latach wyraźny w tym względzie wzrost liczby studentów cudzoziemców na polskich uczelniach (dane GUS, MNiSW, Study in Poland);

3) konieczność ponoszenia inwestycji związanych z przechodzeniem na naukę zdalną i zdalne świadczenie pracy.

Perspektywa krótkoterminowa (rok akademicki 2019/2020)

W związku z bezpośrednimi zagrożeniami zawartymi w pkt 1 stosunkowo nieskomplikowanymi proceduralnie i operacyjnie sposobami zrekompensowania przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego w uczelniach niepublicznych ubytków finansowych z ww. powodów są:

1) zwiększone wsparcie finansowe uczelni ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego na zapomogi, które z definicji przysługują studentowi znajdującemu się w trudnej sytuacji materialnej z powodów losowych lub przez siebie niezawinionych;

2) ustanowienie specjalnego, czasowego i doraźnego stypendium Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w celu zatrzymania studentów lub uzyskania efektu „powrotów na studia” w przypadku zamiaru rezygnacji ze studiów przez studentów w związku z trudną sytuacją materialną ich i ich rodziców;

3) wsparcie zakupu infrastruktury, sprzętu i nabycie właściwych kompetencji wykładowców i pracowników uczelni związanych z nauczaniem zdalnym oraz przechodzeniem na pracę zdalną w uczelniach;

4) dofinansowanie studentom w trudnej sytuacji materialnej zakupu sprzętu niezbędnego do korzystania z nauki zdalnej oraz dostępu do Internetu.

Środki na te cele mogłyby pochodzić z niewykorzystanych dotychczas funduszy na konkursy i granty rozwojowe np. z Narodowego Centrum Badań i Rozwoju lub Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Perspektywa średnioterminowa lub długoterminowa (od roku akademickiego 2020/2021):

1) pokrycie w formie rekompensaty ubytku finansowego spowodowanego spadkiem rekrutacyjnym letnim w uczelniach niepublicznych, krajowym i międzynarodowym (cudzoziemcy) na studiach I i II stopnia ST i NST, z tym że rekompensata powinna dotyczyć pełnego cyklu studiów 3-letnich I stopnia lub 2-letnich II stopnia;

2) wyliczenie tej rekompensaty na podstawie symulacji danych z ostatniej rekrutacji na rok akademicki 2019/2020, które znajdują się w systemie POL-on, co zniwelowałoby potencjalne nadużycia i rekompensata odnosiłaby się do wyniku rekrutacyjnego na identycznym poziomie jak z poprzedniego roku, bez uwzględnienia w najbliższej rekrutacji wzrostu, który większość uczelni odnotowywała w ostatnich dwóch latach.

Środki na te cele mogłyby pochodzić z zaplanowanych funduszy na konkursy i granty rozwojowe np. z Narodowego Centrum Badań i Rozwoju lub Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego na obecny rok, których ogłoszenie przełożone zostałoby na kolejny rok lub odroczone bezterminowo.

Inne kluczowe postulaty:

– zwiększenie płynności realizowanych projektów finansowanych z funduszy europejskich poprzez regularne płatności zaliczkowe z instytucji finansujących lub możliwość zawieszenia projektów i przedłużenia ich realizacji,

– możliwość czasowego obniżenia wynagrodzeń pracowników administracyjnych i naukowo-dydaktycznych, jednak nie niższych niż minimalne wynagrodzenie krajowe, zgodnie z podjętymi zmianami w Kodeksie pracy i innymi przepisami prawa pracy i wynagradzania.

W związku z powyższym proszę o odpowiedzi na następujące pytania:

1. Czy Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego pracuje nad wdrożeniem zaproponowanych rozwiązań? Proszę o odniesienie się do poszczególnych postulatów.
2. Nad jakimi innymi rozwiązaniami pracuje MNiSW w celu poprawy sytuacji wyższych uczelni niepublicznych w obliczu pandemii koronawirusa?