Interpelacja nr 761

do ministra spraw wewnętrznych i administracji

w sprawie gruntów Skarbu Państwa przekazywanych Kościołowi katolickiemu

Zgłaszający: Beata Maciejewska

Data wpływu: 11-12-2019

Szanowny Panie Ministrze,

Kościół katolicki w Polsce jest największym właścicielem gruntów w kraju, nie licząc Skarbu Państwa. Z danych Ministerstwa Skarbu Państwa wynika, że pod koniec 2014 roku polskie kościoły i związki wyznaniowe posiadały działki stanowiące 0,44% całej powierzchni naszego kraju, a do dziś liczba ta znacząco wzrosła. Preferencyjne stawki podatkowe dla Kościoła katolickiego sprawiają, że prowadzony przez niego obrót ziemią nie przynosi państwu korzyści. Zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób prawnych kościoły są bowiem zwolnione z opodatkowania niegospodarczej działalności statutowej.

Według raportu stowarzyszenia SOISH, którego misją jest monitoring relacji państwa z kościołami, od 1 stycznia 1992 r. do 30 czerwca 2019 r. Kościół katolicki na tzw. ziemiach zachodnich nieodpłatnie otrzymał od państwa – reprezentowanego przez wojewodów – 76 244 ha ziemi rolnej, co stanowi równowartość ziemi posiadanej przez około 1000 średnich gospodarstw rolnych. Parafie i diecezje mają tam prawo wystąpić o odpowiednio – 15 ha i 50 ha ziemi, i to wielokrotnie: wystarczy, że sprzedadzą otrzymaną ziemię i będą jej mieli mniej niż 15 ha lub 50 ha, a będą mogli ponownie wystąpić z wnioskiem. Dla przykładu na Dolnym Śląsku niektóre parafie dorabiały na obrocie ziemią, wielokrotnie występując o przyznanie im ustawowych 15 ha. Gdy je otrzymywały, sprzedawały i ponownie upominały się o kolejne. W ten sposób parafie zamieniają się w przedsiębiorstwa spekulujące ziemią, co ma swoje skrajnie negatywne skutki dla gospodarki całego państwa.

Kościół jest też hojnie obdarowywany przez samorządy. W ciągu ostatnich pięciu lat największe polskie miasta sprzedały Kościołowi kilkadziesiąt działek. Niemal wszystkie z bonifikatą - najczęściej ponad 95-procentową. Przykładowo za nieruchomość przy ul. Totus Tuus w Krakowie, wartą 2,8 mln netto, Centrum Jana Pawła II „Nie lękajcie się!” zapłaciło 56 tys. zł, a za wycenioną na ponad 550 tys. zł działkę przy ul. Nałkowskich w Lublinie archidiecezja lubelska uiściła jedynie 55 zł (przy rekordowej bonifikacie 99,99 proc.). Dobrze znany jest sposób korzystania z otrzymanych nieruchomości przez Kościół. Zostają one często wydzierżawiane albo sprzedawane z ogromnym zyskiem, czasem kilka miesięcy po uzyskaniu ich od samorządów za bezcen. Niektóre z tych nieruchomości przekazywane są wcześniej samorządom bezpośrednio przez Skarb Państwa. Wchodzi to więc w zakres kompetencji Ministerstwa Finansów i powoduje kolejne straty w państwowym majątku ziemskim.

Dziś nie da się dokładnie ustalić, ile ziemi posiada Kościół katolicki. Nigdy nie ujawnili tego hierarchowie katoliccy, a wszystkie instytucje państwowe zasłaniają się albo tajemnicą, albo brakiem danych. Główny Urząd Statystyczny twierdzi, że nie może ze swoich zasobów wydzielić gospodarstw parafii, gdyż traktowane są one jak wszystkie inne gospodarstwa rolników indywidualnych. Ziemie uzyskane w ten sposób są przekazywane kosztem Skarbu Państwa i samorządów. W mojej opinii jest to sytuacja niedopuszczalna i sprzeczna z polską racją stanu.

Kościół dysponuje ogromnym majątkiem i już wiele lat temu wszelkie szkody, które organizacja ta poniosła za czasów PRL, zostały naprawione. Należy pamiętać, że równolegle Kościół czerpie ogromne zyski z Funduszu Kościelnego. W tym samym czasie w budżecie brakuje pieniędzy na mieszkalnictwo, opiekę zdrowotną i wiele innych kluczowych dla sprawnego funkcjonowania państwa kwestii.

W związku z powyższym stanem faktycznym proszę o odpowiedź na następujące pytania:

Czy ministerstwo uznaje za korzystne dla polskiej racji stanu straty nieruchomości Skarbu Państwa na rzecz Kościoła katolickiego?
Czy jest planowana zmiana ustawy o stosunku Państwa do Kościoła katolickiego, przede wszystkim art. 70a mówiącego o możliwości składania wniosków o ziemię przez parafie i diecezje na ziemiach zachodnich? Jeśli nie, to z jakiego powodu?

Działając na podstawie art. 14 ust. 1 pkt 7 ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora z dnia 9 maja 1996 r. (tekst jednolity Dz. U. z 2003 r. Nr 221, poz 2199) i realizując uprawnienie posła RP, proszę o odpowiedź na interpelację.

Z wyrazami szacunku

Beata Maciejewska