Leksykon budżetowy

A B C D E F G H I J K L M N O P R S Ś T U W Z 
Hasła na literę: K
Kontrola wewnętrzna, finansowa, zarządcza
Kategoria: Inne pojęcia
Procedura budżetowa
Co jeszcze zobaczyć?

Audyt wewnętrzny

Gdzie szukać w budżecie?

Dane liczbowe



Definicja formalnoprawna 1: Kontrolę zarządczą w jednostkach sektora finansów publicznych stanowi ogół działań podejmowanych dla zapewnienia realizacji celów i zadań w sposób zgodny z prawem, efektywny, oszczędny i terminowy.
Źródło:
Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 885 ze zm.) art.68 ust. 1.
Definicja formalnoprawna 2:
Kontrola finansowa (dokładniej: wewnętrzna kontrola finansowa) to element kontroli wewnętrznej, szczególnie istotny z punktu widzenia ochrony finansów publicznych oraz rzetelnego zarządzania finansowego.
Źródło:
http://www.mf.gov.pl/dokument.php?const=1&dzial=350&id=3877&typ=news
Definicja formalnoprawna 3:
Kontrola wewnętrzna są to środki funkcjonalne, za pośrednictwem których kierownictwo jednostki zdobywa pewność ze źródeł wewnętrznych, że procesy, za które ono odpowiada, przebiegają w sposób minimalizujący prawdopodobieństwo wystąpienia oszustwa, błędu czy nieekonomicznych lub nieskutecznych praktyk.
Źródło:
INTOSAI, Standardy kontroli wydane przez Komisję Standardów Kontroli Międzynarodowej Organizacji Najwyższych Organów Kontroli, NIK, Warszawa 2000, s. 74
Komentarz:
Wydaje się, że objaśniając pojęcia związane z kontrolą należy przywołać opisany przez J. Langa podział na kontrolę wewnętrzną instytucjonalną i kontrolę wewnętrzną funkcjonalną (1). Zgodnie z nim pod pojęciem kontroli wewnętrznej instytucjonalnej rozumie się te czynności kontroli, które wykonywane są przez upoważnionego pracownika, zespół ludzki lub specjalnie wyodrębnioną w strukturze organizacyjnej danej organizacji komórkę kontrolną. Kontrola wewnętrzna funkcjonalna to działanie wykonywane na każdym etapie zarządzania przez kierowników różnych szczebli.
Pojęcia związane z kontrolą wewnętrzną funkcjonalną czy instytucjonalną nie są precyzyjnie sformułowane w polskim prawodawstwie. Jak wskazuje M. Antoniak pojecie kontroli wewnętrznej pojawia się w około 20 aktach prawnych obowiązujących w Polsce (2). Można powiedzieć, że ich definicje ewaluują. Pojęcie kontroli wewnętrznej, niestety niejednokrotnie jest mylone i utożsamiane z pojęciem audytu wewnętrznego, odwołując się do angielskiego określenia internal audit. Trzeba mieć jednak na uwadze, że definicja audytu wewnętrznego jest już ugruntowane w polskiej rzeczywistości i trzeba dbać o odrębność bytów definicyjnych audytu wewnętrznego i najczęściej z nim mylonego pojęcia kontroli wewnętrznej instytucjonalnej.
Zgodnie z dzisiejszym stanem rzeczy pojęcie kontroli zarządczej zastąpiło pojęcie kontroli wewnętrznej oraz skonsumowało pojęcie kontroli finansowej. Ta ostatnia występowała w ustawie o finansach publicznych ale wraz z nowelizacją z 2009 r. została z niej wyparta. Zgodnie z nową filozofią kontrola zarządcza ma obejmować wszelkie procesy kontrolne w jednostce w tym kontrolę finansowe. Kontrola finansowa zresztą zawsze traktowana była jako szczególny rodzaj kontroli (najczęściej wewnętrznej), której przedmiotem są zjawiska i procesy finansowe. Wyodrębniana była ze względu na przedmiot kontroli.
Pojęcie kontroli zarządczej ma wyraźne, nawet w swojej nazwie, odwołanie do zarządzania. Należy dobitnie stwierdzić, że w istocie chodzi o organizację tego systemu – systemu zarządzania, którego jednym z elementów jest kontrola. Jak zwraca uwagę J. Płoskonka, system kontroli zarządczej to zbiór wszystkich działań ukierunkowanych na zgodne z prawem, skuteczne i efektywne osiągnięcie rezultatów (3) .
Kontrola zarządcza, zgodnie z intencją ustawodawcy, ma być systemem, który rozciąga się nie tylko w ramach jednostek ale również dotyczy działów administracji rządowej. Pod pojęciem kontroli zarządczej należy rozumieć zarówno pojęcie instytucjonalnej jak i funkcjonalnej kontroli wewnętrznej.

(1) J. Lang, Kontrola Administracji, w: Prawo administracyjne, red. M. Wierzbowski, Wydawnictwa Prawnicze PWN, Warszawa 2001, s. 350
(2) M. Antoniak, Kontrola rządowa w administracji publicznej, C.H. Beck, Warszawa 2012, s. 21
(3) J. Płoskonka, Rzetelność i sprawność działań instytucji publicznych, „Kontrola Państwowa” nr 1/2013, s. 43


Autor (Autorzy): Grzegorz Gołębiowski