Leksykon budżetowy

Gdzie szukać w budżecie?

Uzasadnienie: Tom I (Druk 112 IX kad., dot. projektu ustawy budżetowej na 2020 . Załącznik 10 – Zestawienie programów wieloletnich w układzie zadaniowym.
Skonsolidowany plan wydatków w układzie zadaniowym na 2020 rok i dwa kolejne lata

Dane liczbowe

Definicja formalnoprawna:

Układ zadaniowy to zestawienie odpowiednio wydatków budżetu państwa lub kosztów jednostki sektora finansów publicznych sporządzone według funkcji państwa, oznaczających poszczególne obszary działań państwa oraz:
a) zadań budżetowych grupujących wydatki według celów,
b) podzadań budżetowych grupujących działania umożliwiające realizację celów zadania, w ramach którego podzadania te zostały wyodrębnione wraz z opisem celów tych zadań i podzadań, a także z bazowymi i docelowymi miernikami stopnia realizacji celów działalności państwa, oznaczającymi wartościowe, ilościowe lub opisowe określenie bazowego i docelowego poziomu efektów z poniesionych nakładów.

Źródło:

Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2023 r. poz. 1270 j.t. ze zm.), art. 2 pkt. 3.

Komentarz:
Obowiązek sporządzania budżetu państwa w układzie zadaniowym został wprowadzony ustawą o finansach publicznych z 2005 r. (art. 124 i 158), przewidującą obowiązek dołączania do projektu ustawy budżetowej uzasadnienia zawierającego zestawienie zadań, w ramach planowanych kwot wydatków wraz z opisem celów zadań, mierników ich wykonania oraz przewidywanych wieloletnich kosztów finansowych związanych z ich realizacją oraz obowiązek sporządzania informacji o wykonaniu tych zadań z podobną szczegółowością. Dalsze uregulowanie instytucji budżetu zadaniowego przewidziała ustawa o finansach publicznych z 2009 r. zakładająca m.in. obowiązek ujmowania wydatków budżetu państwa wg jego funkcji (dodatkowo pojawiła się kategoria podzadań, co było wyrazem trudności z jednoznacznym przypisaniem podmiotu odpowiedzialnego za realizację zadań). Prezentacja budżetu w układzie zadaniowym na przestrzeni lat zmieniała się. Początkowo dotyczyła programu pilotażowego obejmującego naukę i szkolnictwo wyższe, a następnie objęła cały budżet. W projekcie budżetu na 2023 r. sporządzonym zgodnie z art. 142 pkt 10 i 11 uofp ukazano skonsolidowany plan wydatków w układzie zadaniowym na rok 2023 i dwa kolejne lata w przekroju 21 funkcji (w tym m.in. : 1. Zarządzanie państwem, 2. Bezpieczeństwo wewnętrzne i porządek publiczny, 3. Edukacja, wychowanie i opieka, 4. Zarządzanie finansami państwa i mieniem państwowym, 6. Polityka gospodarcza kraju) oraz zadań, celów, przyjętych mierników i jednostek realizujących zadania. Uwzględnia on plany finansowe jednostek sektora finansów publicznych w układzie zadaniowym (państwowych jednostek budżetowych, państwowych funduszy celowych, agencji wykonawczych, państwowych osób prawnych, instytucji gospodarki budżetowej). Dodatkowo w szerszym zakresie nawiązuje do budżetu środków europejskich oraz wieloletniego planowania finansowego i strategii rozwoju kraju. W uzasadnieniu projektu budżetu na 2023 r. wskazano, iż istnieje możliwość odstąpienia od obowiązku definiowania mierników w wyjątkowych przypadkach, a także dopuszcza się ograniczenia w zastosowaniu zasad użycia mierników w odniesieniu do wybranych zadań budżetowych, ze względu na specyfikę zadania publicznego, lub z uwagi na bezpieczeństwo państwa. Elementem planowania w układzie zadaniowym jest także możliwość oznaczania przez poszczególnych ministrów zadań budżetowych, które odzwierciedlają priorytety Rady Ministrów, posiadających cele wpisujące się w realizację celów zawartych w strategiach rozwoju i programach rozwoju, o których mowa w ustawie o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Ponadto, mając na względzie potrzebę określenia pełnego kosztu realizacji poszczególnych zadań budżetowych, przyjęto, iż – co do zasady – wydatki powinny być ujmowane w działaniach w ramach funkcji nr 1-21 (bezpośrednio lub z wykorzystaniem kluczy alokacyjnych opracowanych przez poszczególne jednostki). Stosownie do takiego założenia, funkcja nr 22. „Koordynacja działalności oraz obsługa administracyjna i techniczna” ma charakter uzupełniający i tylko w szczególnie uzasadnionych przypadkach wydatki (tzw. wydatki pośrednie) zostały ujęte w tej funkcji.
Budżet w układzie zadaniowym jest uzasadnieniem do projektu ustawy budżetowej, co oznacza, że nie jest on uchwalany przez Sejm (wyjątkiem jest zestawienie programów wieloletnich w układzie zadaniowym stanowiące załącznik do ustawy budżetowej). Realizacja budżetu w układzie zadaniowym była krytycznie oceniana przez NIK. Zob. Artykuły opublikowane w dwumiesięczniku Kontrola Państwowa, Nr 6/II specjalny/listopad-grudzień/2021 oraz wystąpienie pokontrolne Wiceprezes NIK kierowane do Ministra Finansów zmienione zgodnie z treścią uchwały nr 20/2020 Kolegium NIK z dnia 16 kwietnia 2020 r. P/19/008 – Planowanie i realizacja zadaniowego układu wydatków w kontekście reformy systemu budżetowego.

Autor (Autorzy): Zofia Szpringer

Więcej na ten temat w publikacjach BAS

K. Marchewka-Bartkowiak, Z. Szpringer, Budżet zadaniowy, Studia BAS 1(33)2013

M. Korolewska, Budżet zadaniowy narzędziem realizacji polityki budżetowej [w:] Polityka budżetowa G. Gołębiowskiego, (red.) Studia BAS nr 3(23) 2010

J. Adamiec, Budżet zadaniowy w krajach Unii Europejskiej, Analizy BAS nr 10(35) 2010

M. Postuła, P. Perczyński, Budżet zadaniowy - nowe możliwości dla polskich finansów publicznych, Infos nr 14(84) 2010

Ustawa o finansach publicznych. Komentarz prawno-finansowy, H. Dzwonkowski, G. Gołębiowski (red.) , Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2014