Leksykon budżetowy

Gdzie szukać w budżecie?

Uzasadnienie: Tom I (Druk 112 IX kad., dot. projektu ustawy budżetowej na 2020 r.) rozdział IV dot. dochodów budżetu państwa.

Dane liczbowe

Definicja formalnoprawna:
Wpłata z zysku NBP są dochodem budżetu państwa.

Źródło:
Ustawa o finansach publicznych z dnia 27 sierpnia 2009 r. (Dz.U. z 2023 r. poz. 1270 j.t. ze zm.), art. 111 pkt 5.

Komentarz:
Wpłata z zysku NBP do budżetu państwa wynika z art. 69 ust. 4 ustawy o Narodowym Banku Polskim (Dz.U z 2022 r., poz. 2025 j.t.), stanowiącym, iż w terminie 14 dni od dnia zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego NBP część rocznego zysku NBP (wpłata z zysku NBP) podlega odprowadzeniu do budżetu państwa. W projekcie budżetu państwa zawarta jest prognoza kwoty wpłaty, jaką przedstawia Min. Finansów Narodowy Bank Polski. Może się jednak zdarzyć, że NBP nie przewiduje takiej wpłaty, bo nie spodziewa się osiągnięcia zysku (zob. np. projekt ustawy budżetowej na 2010 r., na 2012 r. i na 2015 r.). W przypadku wykazania przez bank straty jest ona pokrywana z funduszu rezerwowego utworzonego z odpisów z zysku NBP, dokonywanych w terminie 14 dni od dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego NBP, aż do osiągnięcia przez ten fundusz równowartości funduszu statutowego. Wysokość odpisów na fundusz rezerwowy wynosi 5% rocznego zysku. W czasie parlamentarnych prac nad projektem ustawy budżetowej wielokrotnie pojawiały się poprawki zmierzające bądź to do ujęcia w budżecie wpłaty z zysku NBP bądź do podwyższenia zaplanowanej kwoty wpłat. Były one jednakże odrzucane na prośbę przedstawicieli NBP lub rządu, z uwagi na ich sprzeczność z art. 69 ustawy o NBP oraz z ogólnie pojętą zasadą niezależności banku centralnego. Wpłata z zysku NBP do budżetu państwa w 2010 r. wyniosła blisko 4 mld zł), mimo iż jej nie planowano i stanowiła ona 1,6% dochodów ogółem budżetu państwa, w 2011 r. wpłata została zaplanowana w kwocie 1,7 mld zł (0,6%) i zrealizowana w wysokości 6,2 mld zł (2,3%), w 2012 r. zrealizowano nieplanowaną wpłatę w kwocie 8,2 mld zł (2,8%), natomiast w 2013 r. zrealizowano planowaną wpłatę w kwocie 5,3 mld zł. Powyższe oznacza, iż poziom wpłaty z zysku NBP nie jest wysoki, a ponadto wykazuje się dużą zmiennością trudną do zaplanowania, w związku z tym nie może być ona traktowana jako pewne źródło dochodu budżetu państwa. W omówieniu sprawozdania z wykonania budżetu państwa za 2022 r. wskazywano, iż wykonanie wyniku finansowego NBP charakteryzuje duża niepewność, ze względu na wrażliwość poszczególnych pozycji rachunku zysków i strat na zmiany czynników pozostających poza kontrolą banku centralnego, w tym w szczególności kursu złotego do walut obcych, w których utrzymywane są rezerwy dewizowe, stóp procentowych na światowych rynkach finansowych, a także płynności sektora bankowego. Warto też wskazać, iż w ustawie budżetowej na 2022 r. wpłata do budżetu państwa pochodząca z wpłaty z zysku NBP przewidywana była na poziomie 0,8 mld zł. Osiągnięte 95% zysku NBP z 2021 r. stanowiło wartość 10,4 mld zł. Zgodnie z art. 24 ustawy z dnia 5 sierpnia 2022 r. o dodatku węglowym w roku 2022, nadwyżka ponad określoną w ustawie budżetowej na rok 2022 prognozę wysokości wpłaty części rocznego zysku NBP, została przekazana do Funduszu Przeciwdziałania COVID-19. Zatem do Funduszu Przeciwdziałania COVID-19 trafiło 9,6 mld zł, a dochody budżetu państwa z tytułu wpłaty z zysku NBP wyniosły 0,8 mld zł.

Autor (Autorzy): Zofia Szpringer

Więcej na ten temat w publikacjach BAS

H. Dzwonkowski, G. Gołębiowski (red.) Ustawa o finansach publicznych. Komentarz prawno-finansowy), Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2014