Leksykon budżetowy

A B C D E F G H I J K L M N O P R S Ś T U W Z 
Reguły budżetowe (fiskalne)
Kategoria: Podstawowe pojęcia związane z budżetem państwa
Procedura budżetowa

Gdzie szukać w budżecie?

Uzasadnienie – w rozdziale dot. wydatków budżetowych, sektora finansów publicznych, państwowego długu publicznego
Zał. Strategia zarządzania długiem sektora finansów publicznych
Dane liczbowe


Definicja formalnoprawna:
Reguły budżetowe – definicja ta nie znajduje się bezpośrednio w ustawie o finansach publicznych.
Zgodnie z najczęściej cytowaną definicją, reguła budżetowa jest permanentnym ograniczeniem polityki fiskalnej, odzwierciedlonej we wskaźnikach budżetowych, wskazujących na jej postępy.
Źródło:
G.Kopits, S.Symanski, Fiscal policy rules, IMF Occasional Paper No 162/1998.
Komentarz:
Do najważniejszych zasad tworzenia reguły fiskalnej należy zaliczyć (Zob. K. Marchewka-Bartkowiak, Zarządzanie długiem Skarbu Państwa. Implikacje dla strefy euro, Wyd. Difin, Warszawa 2012):
· dokładne określenie wskaźnika budżetowego, który obejmuje reguła,
· wprowadzenie wysokiej rangi prawnej reguły, poprzez jej zapisanie w konstytucji lub ustawie (np. o finansach publicznych), co potwierdzi jej długoterminowy charakter,
· sformułowanie reguły w sposób prosty i zrozumiały dla społeczeństwa,
· możliwy stały monitoring przez niezależny organ, którego podstawą powinno być dostarczanie wiarygodnych danych,
· zdefiniowanie sankcji za nieprzestrzeganie wyznaczonej reguły oraz zasad ich egzekwowania, sankcje powinny być wprowadzone wraz z regułą,
· wybór reguły spójnej z przyjętą średnio- i długoterminową strategią finansową i gospodarczą kraju,
· możliwość zastosowania tzw. „klauzuli wyjścia”, co oznacza czasowe zawieszenie reguły w zdefiniowanych sytuacjach nadzwyczajnych, jak katastrofy naturalne, czy głęboka recesja gospodarcza.

Reguły budżetowe dzieli się zasadniczo na cztery kategorie:
- reguły salda budżetowego,
- reguły wydatkowe,
- reguły zadłużenia,
- reguły dochodowe.

Do reguł budżetowych zalicza się także kryteria Unii Europejskiej. Reguły budżetowe stanowią jeden z kluczowych elementów tzw. ram budżetowych państw członkowskich Unii Europejskiej.

W Polsce stosowane są następujące krajowe reguły budżetowe:
- reguła wydatkowa - m.in. tymczasowa reguła wydatkowa obowiązująca w okresie 2011-2013, stabilizacyjna reguła wydatkowa obowiązująca od 2014 roku),
- reguły zadłużenia - limit konstytucyjny oraz ustawowe progi ostrożnościowe dotyczące państwowego długu publicznego, indywidualny wskaźnik zadłużenia samorządów terytorialnych),
- reguła salda budżetowego – zasada równoważenia salda bieżącego przez samorządy terytorialne.
Autor (Autorzy): Kamilla Marchewka-Bartkowiak
Więcej na ten temat w publikacjach BAS
K. Marchewka-Bartkowiak, Reguły fiskalne, Analizy BAS Nr 7(32)/2010
K. Marchewka-Bartkowiak, Ramy budżetowe państw członkowskich - nowe regulacje prawne w zakresie polityki budżetowej, w: Finanse Unii Europejskiej, red. G. Gołębiowski, Studia BAS Nr 3(31)/2012
K. Marchewka-Bartkowiak, Korzyści i koszty wejścia Polski do strefy euro w świetle integracji długu i budżetu UGW w: Wprowadzenie euro w Polsce - za i przeciw, Wyd. Sejmowe, Warszawa 2013
Ustawa o finansach publicznych. Komentarz prawno-finansowy, red. G. Gołębiowski, H. Dzwonkowski, Wyd. Sejmowe, Warszawa 2014