Leksykon budżetowy

Gdzie szukać w budżecie?

Uzasadnienie: Tom I (Druk 112 IX kad., dot. projektu ustawy budżetowej na 2020 r.) rozdział X dot. budżetu środków europejskich, s. 195 i n..
Załącznik nr 5 do ustawy budżetowej na rok 2020 z dnia 14 lutego 2020 r.(Dz.U. poz. 571) oraz art. 2 tej ustawy.

Dane liczbowe

Definicja formalnoprawna:
Saldo lub inaczej wynik budżetu środków europejskich jest różnicą pomiędzy dochodami a wydatkami budżetu środków europejskich i stanowi ono odpowiednio nadwyżkę budżetu środków europejskich albo deficyt budżetu środków europejskich.

Deficyt budżetu środków europejskich albo nadwyżka środków europejskich nie są wliczane do, odpowiednio, deficytu albo nadwyżki budżetu państwa. Deficyt budżetu środków europejskich jest finansowany w ramach potrzeb pożyczkowych budżetu państwa.

Nadwyżka budżetu środków europejskich jest źródłem spłaty zobowiązań budżetu państwa zaciągniętych na pokrycie deficytu budżetu środków europejskich.

Źródło:
Ustawa z dnia z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2023, poz.1270 t.j. ze zm.), art. 110 pkt. 6 i art. 118.

Komentarz:
Saldo budżetu środków europejskich (BŚE) deficyt lub nadwyżka nie są wliczane do, odpowiednio deficytu albo nadwyżki budżetu państwa. Deficyt budżetu środków europejskich związany jest przede wszystkim ze specyficznym sposobem finansowania wydatków budżetu środków europejskich, polegającym na finansowaniu realizacji programów początkowo ze środków krajowych, a dopiero później na uzyskaniu refundacji poniesionych wydatków z budżetu ogólnego UE, która może nastąpić już po zakończeniu roku budżetowego. W ocenie projektodawców komentowanej regulacji (zob. Druk sejmowy VI kadencji Nr 1181 s. 36), biorąc pod uwagę skalę przyznanych Polsce środków oraz opóźnienia we wdrażaniu NSRO 2007-2013 i związaną z tym przewidywaną kumulację płatności w kolejnych latach realizacji programów, saldo budżetu państwa związane z realizacją tych programów będzie ujemne. Nie byłoby zatem możliwe finansowanie przez budżet państwa zadań o tak znaczącej skali. Wyłączenie deficytu budżetu środków europejskich z deficytu budżetu państwa pozwoli na zachowanie płynności realizacji programów w kolejnych latach NSRO. Finansowanie deficytu budżetu środków europejskich stanowi dodatkową potrzebę pożyczkową budżetu państwa, a co za tym idzie, ma wpływ na wielkość długu Skarbu Państwa.
Przeznaczenie nadwyżki BŚE jest ściśle określone, tj. może ona stanowić wyłącznie źródło spłaty zobowiązań budżetu państwa zaciągniętych na pokrycie deficytu budżetu środków europejskich. Tym samym nie może być źródłem spłaty wszystkich zobowiązań Skarbu Państwa i nie może być przeznaczona na finansowanie wydatków kwalifikowalnych związanych z realizacją programów finansowanych z udziałem środków europejskich. Jest to odbierane jako istotne ograniczenie swobody Ministra Finansów w zakresie zarządzania długiem Skarbu Państwa. Ponadto rozwiązanie to jest krytykowane jako nieracjonalne z ekonomicznego punktu widzenia. Może ono bowiem, w razie wystąpienia nadwyżki wolnych środków pozostających na rachunkach BŚE, doprowadzić do sytuacji, w której środków tych nie będzie można wykorzystać do spłat wcześniej zaciągniętych zobowiązań Skarbu Państwa, wymuszając konieczność zaciągania nowych zobowiązań. Zob. Z. Ofiarski (red.), Ustawa o finansach publicznych. Komentarz lex el./2021.

Autor (Autorzy): Zofia Szpringer

Więcej na ten temat w publikacjach BAS

P. Russel, Nowa perspektywa finansowa Unii Europejskiej, w: Przewodnik Poselski. Polityki unijne pod red. G. Gołębiowskiego, Wydawnictwa Sejmowe, Warszawa 2011

Z. Szpringer, Budżet UE a budżet państwa Polski, w: Finanse Unii Europejskiej, w: Finanse Unii Europejskiej pod. red. G. Gołębiowskiego i P. Russela, Studia BAS 3(31) 2012