Interpelacja nr 9042

do ministra spraw wewnętrznych i administracji

w sprawie łamania konstytucyjnego prawa do wystąpienia ze związku wyznaniowego

Zgłaszający: Wanda Nowicka, Katarzyna Kretkowska, Monika Falej, Katarzyna Kotula, Maciej Kopiec, Anita Kucharska-Dziedzic, Krzysztof Śmiszek, Agnieszka Dziemianowicz-Bąk

Data wpływu: 22-07-2020

Szanowny Panie Premierze,

art. 53 Konstytucji RP oraz art. 2 pkt 2a ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania zapewniają prawo do dowolnego wstępowania i występowania ze związków wyznaniowych. Art. 2 pkt 2a ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania mówi wyraźnie, że „korzystając z wolności sumienia i wyznania, obywatele mogą w szczególności (...) należeć lub nie należeć do kościołów i innych związków wyznaniowych".

Tymczasem Kościół katolicki nie stosuje się do tych zapisów, utrudniając, a często w praktyce uniemożliwiając wypisywanie się z jego szeregów.

Od lutego 2016 r. obowiązuje „Dekret ogólny Konferencji Episkopatu Polski w sprawie wystąpień z Kościoła oraz powrotu do wspólnoty Kościoła”, który wprost mówi o wystąpieniu z Kościoła, ale jednocześnie zaleca proboszczom, aby w księdze chrztów robili adnotację nie o wystąpieniu, a o złożeniu oświadczenia o woli wystąpienia. Nie jest to jednoznaczne z informacją o wystąpieniu. Jednocześnie ten sam dekret zabrania proboszczom wydawania zaświadczeń o wystąpieniu z Kościoła – mogą wydawać tylko akt chrztu z adnotacją o złożeniu oświadczenia woli wystąpienia z Kościoła.

Kościół traktuje wystąpienie jako akt jednostronny, dokonany tylko przez występującego, ale nieprzyjęty do wiadomości przez samą instytucję. Jest to wbrew powszechnemu rozumieniu pojęcia wystąpienia i wbrew przyjętej praktyce prawnej, która zakłada obustronność tego aktu – występujący składa rezygnację z członkostwa, a organizacja czy instytucja tę rezygnację przyjmuje i potwierdza jego rezygnację sama z siebie bądź na jego żądanie. Jednocześnie „Dekret...” stawia pewne dodatkowe wymogi poza oświadczeniem woli występującego.

W związku z powyższym kieruję do Pana prośbę o udzielenie odpowiedzi na pytanie, jakie działania podejmą władze RP, by prawo do występowania z Kościoła katolickiego było respektowane i łatwo egzekwowalne. Czy w tej sprawie zostały już podjęte jakieś działania, a jeśli nie, to czy i kiedy zostaną podjęte? Proszę w związku z tym zwłaszcza o następujące informacje:

1. Co uczynią władze RP, by zobowiązać władze Kościoła katolickiego do zmiany - stojącej w sprzeczności z konstytucyjnym prawem do wolności wyznania, czyli także wolności do porzucenia wyznania - zasady przedstawiania osobie deklarującej wolę opuszczenia Kościoła informacji, że jakoby kto raz stał się katolikiem, na zawsze pozostaje katolikiem (semel catholicus semper catholicus)?

2. Co uczynią władze RP, by zobowiązać władze Kościoła katolickiego do dokonywania poprawnych adnotacji w dokumentacji osób deklarujących wolę wystąpienia z tego związku wyznaniowego, skoro adnotacja ta obecnie nie zawiera explicite stwierdzenia o wystąpieniu z Kościoła katolickiego lub o ustaniu członkostwa w tym Kościele, a jedynie informację, że występujący złożył oświadczenie woli wystąpienia z Kościoła?

3. Co uczynią władze RP, by zobowiązać władze Kościoła katolickiego do zmiany zasady stanowiącej, że oświadczenie woli wystąpienia z Kościoła musi zawierać dodatkowo „motywację woli zerwania wspólnoty z Kościołem”, skoro zasada ta stoi w sprzeczności z art. 53 Konstytucji - gwarantującym, że obywatel RP nie musi nikomu się tłumaczyć ze swoich przekonań religijnych ani ich ujawniać?

4. Co uczynią władze RP, by zobowiązać władze Kościoła katolickiego do zmiany określonego w „Dekrecie…” wymogu, aby oświadczenie woli było składane osobiście, a nie przez pełnomocnika, co jest niezgodne z obowiązującym w Polsce prawem?

5. Co uczynią władze RP, by zobowiązać władze Kościoła katolickiego do zmiany określonego w „Dekrecie…” wymogu, aby dalszy bieg sprawy był uzależniony od tego, czy „proboszcz nabył pewność moralną, że decyzja, jaką podejmuje odstępca (…), jest dowodem na porzucenie wspólnoty z Kościołem, rozumianej jako zerwanie więzi wiary, sakramentów i władzy pasterskiej”, skoro art. 53 Konstytucji gwarantuje swobodę i autonomiczność wyboru wyznania lub niewiary?

6. Art. 32 ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania mówi wyraźnie, że związek wyznaniowy ma obowiązek przedstawić organowi rejestrującemu statut określający sposób nabywania i utraty członkostwa. Na podstawie ustawy o dostępie do informacji publicznej proszę o kopię tego statutu.

7. Czy powyżej przytoczony „Dekret...”, zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem i zasadami konkordatu, został przez Kościół katolicki przedłożony odpowiednim władzom do zaopiniowania i potwierdzenia jego zgodności z wymogami ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania? Jeśli tak, to na podstawie ustawy o dostępie do informacji publicznej proszę o przedstawienie kopii tej korespondencji, jeśli zaś nie, to proszę o informację, kiedy wspomniane wymogi zostaną spełnione.

Z poważaniem

Wanda Nowicka
Posłanka na Sejm RP