Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Środowiska - z upoważnienia ministra -
na zapytanie nr 279
w sprawie budowy biogazowni we wsi Zielona Łąka k. Pleszewa w woj. wielkopolskim
Szanowna Pani Marszałek! Odpowiadając na zapytanie posła Macieja Orzechowskiego z dnia 11 stycznia 2012 r., w sprawie budowy biogazowni w miejscowości Zielona Łąka, gm. Pleszew, przekazane przez pana Marka Kuchcińskiego, wicemarszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, pismem z dnia 24 stycznia 2012 r., znak: SPS-024-279/12, przekazuję poniższą informację.
Przedsięwzięcia polegające na budowie instalacji do produkcji biogazu rolniczego o zainstalowanej mocy elektrycznej 0,6 MW lub wytwarzającej ekwiwalentną ilość biogazu rolniczego wykorzystywanego do innych celów niż produkcja energii elektrycznej zostały zakwalifikowane, zgodnie z § 3 ust. 1 pkt 45 i 80 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. Nr 213, poz. 1397), do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. Powyższe oznacza, że instalacje te mogą negatywnie oddziaływać na środowisko, w tym na zdrowie i warunki życia ludzi, zarówno na etapie realizacji, eksploatacji, jak i likwidacji.
Odnosząc się do pytania dotyczącego obaw mieszkańców związanych ze szkodliwym oddziaływaniem na środowisko planowanej do realizacji biogazowni, w pierwszej kolejności należy tutaj wskazać na - wyrażoną w art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150, ze zm.) - jedną z naczelnych zasad ochrony środowiska, która mówi, że kto podejmuje działalność mogącą negatywnie oddziaływać na środowisko, jest obowiązany do zapobiegania temu oddziaływaniu. W celu realizacji tej zasady ustawodawca wprowadził szereg regulacji prawnych z zakresu ochrony środowiska. Pierwszą instytucją umożliwiającą ocenę danego przedsięwzięcia w trakcie procesu inwestycyjnego pod względem jego możliwego negatywnego wpływu na środowisko, w tym zdrowie i warunki życia ludzi, jest postępowanie w sprawie oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko oraz decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach. Regulacje w powyższym zakresie zostały określone w dziale V ustawy o.ś.
Zgodnie z art. 59 ust. 1 ustawy o.ś. przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko wymaga realizacja następujących planowanych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko:
1) planowanego przedsięwzięcia mogącego zawsze znacząco oddziaływać na środowisko;
2) planowanego przedsięwzięcia mogącego potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, jeżeli obowiązek przeprowadzenia takiej oceny został stwierdzony na podstawie art. 63 ust. 1 powyższej ustawy.
Natomiast uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach jest wymagane, zgodnie z art. 71 ust. 2 ustawy o.ś., dla planowanych:
1) przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko;
2) przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko.
Uzyskanie powyższej decyzji następuje przed uzyskaniem decyzji, o których mowa w art. 72 ust. 1 ustawy o.ś. oraz dokonaniem zgłoszenia, o którym mowa w ust. 1a powyższego przepisu.
Z powyższego wynika, że omawiana biogazownia wymaga uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach oraz fakultatywnie wymaga przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko. Z kolei treść powyższego pisma wskazuje, że inwestycja ta została objęta obowiązkiem przeprowadzenia takiej oceny, a ocena ta jest obecnie przeprowadzana.
Ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko umożliwia określenie, analizę oraz ocenę wpływu danego przedsięwzięcia na środowisko, w tym zdrowie i warunki życia ludzi, możliwości, oraz sposobów zapobiegania i zmniejszania negatywnego oddziaływania, a także wymaganego zakresu monitoringu. W toku prowadzonego postępowania ocenowego organ administracji dokonuje analizy zgromadzonego materiału w sprawie, m.in. raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko, uzyskanych opinii i uzgodnień oraz uwag i wniosków zgłoszonych w związku z udziałem społeczeństwa.
Odnosząc się w tym miejscu do ewentualnych braków raportu o oddziaływaniu omawianej biogazowni na środowisko, wskazanych w powyższym piśmie, informuję, że raport ten, jak już wspomniano wyżej, podlega weryfikacji przez organy administracji w trakcie prowadzonej oceny oddziaływania na środowisko. Organ administracji w sytuacji, gdy stwierdzi, że dany raport zawiera braki lub niejasności, może wezwać inwestora do jego uzupełnienia lub złożenia wyjaśnień. Po przeprowadzeniu oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, uwzględniając wyniki tej oceny, organ administracji wydaje decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach, która określa środowiskowe uwarunkowania realizacji przedsięwzięcia. W powyższej decyzji organ administracji, ze szczególnym uwzględnieniem konieczności ograniczenia uciążliwości planowanego przedsięwzięcia dla terenów sąsiednich, określa m.in.: wymagania dotyczące ochrony środowiska konieczne do uwzględnienia na dalszym etapie procesu inwestycyjnego, a także - gdy potrzeba taka wynika z przeprowadzonej oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko - obowiązki dotyczące zapobiegania, ograniczania oraz monitorowania oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, jak również konieczność wykonania kompensacji przyrodniczej. Zasadniczo wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach kończy ocenę oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, jednakże organ administracji może w powyższej decyzji nałożyć na inwestora obowiązek przeprowadzenia ponownej oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, a także obowiązek przedstawienia analizy porealizacyjnej, w której dokonuje się porównania ustaleń zawartych w raporcie o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko i we wspomnianej decyzji, w szczególności dotyczących oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko oraz planowanych działań zapobiegawczych, z rzeczywistym jego oddziaływaniem na środowisko i działaniami podjętymi w celu jego ograniczenia. Należy tutaj zaznaczyć, że decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach jest wiążąca dla organu wydającego decyzje, o których mowa w art. 72 ust. 1 ustawy o.ś., co oznacza, że określone w niej uwarunkowania realizacji przedsięwzięcia nie mogą być pomijane lub dowolnie modyfikowane na dalszych etapach procesu inwestycyjnego, a decyzja o odmowie określenia środowiskowych uwarunkowań jest równoznaczna z brakiem zgody na realizację przedsięwzięcia, a tym samym przesądza o braku możliwości jego realizacji w miejscu i na warunkach określonych w raporcie.
Przepisy ustawy o.ś. nie zawierają katalogu przesłanek stanowiących podstawę do wydania decyzji odmawiającej określenia środowiskowych uwarunkowań realizacji planowanego przedsięwzięcia. Z interpretacji poszczególnych przepisów powyższej ustawy wynika, że może to mieć miejsce w następujących sytuacjach:
- w przypadku braku zgodności lokalizacji planowanego przedsięwzięcia z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (art. 80 ust. 2 ustawy o.ś.);
- gdy inwestor odmówi zgody na realizację przedsięwzięcia w wariancie wskazanym przez organ administracji (art. 81 ust. 1 ustawy o.ś.);
- jeżeli z oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko wynika, że przedsięwzięcie może znacząco negatywnie oddziaływać na obszar Natura 2000, a nie zachodzą przesłanki, o których mowa w art. 34 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (art. 81. ust. 2 ustawy o.ś.);
- jeżeli z oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko wynika, że przedsięwzięcie może spowodować nieosiągnięcie celów środowiskowych zawartych w planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza, a nie zachodzą przesłanki, o których mowa w art. 38j ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (art. 81 ust. 3 ustawy o.ś.);
- w przypadku, gdy organ współdziałający w ocenie oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko odmówi uzgodnienia warunków jego realizacji.
Ponadto należy przyjąć, że odmowa zgody na realizację przedsięwzięcia będzie miała również miejsce w sytuacji, gdy realizacja przedsięwzięcia będzie sprzeczna z przepisami odrębnymi, a także gdy z oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko będzie wynikało, że pomimo zastosowania zaplanowanych rozwiązań technicznych, technologicznych i organizacyjnych oddziaływanie planowanego przedsięwzięcia mogłoby powodować zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi lub dla środowiska.
Ustosunkowując się do drugiego z pytań podniesionych w powyższym piśmie, uprzejmie informuję, że nie można jednoznacznie wskazać środowiskowych uwarunkowań, jakie powinna spełniać biogazownia, następuje to bowiem w trakcie wspomnianego wyżej postępowania. Należy tutaj zauważyć, że środowiskowe uwarunkowania realizacji przedsięwzięcia zawarte w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, są określane dla każdego przedsięwzięcia indywidualnie. Każdorazowo wynikają one ze specyfiki danego przedsięwzięcia, to jest m.in. z:
- charakterystyki przedsięwzięcia, z uwzględnieniem m.in. jego skali, powiązania z innymi przedsięwzięciami, emisji i występowania innych uciążliwości oraz ryzyka wystąpienia poważnej awarii;
- usytuowania przedsięwzięcia, z uwzględnieniem m.in. możliwego zagrożenia dla środowiska, ustaleń miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, gęstości zaludnienia, obszarów objętych ochroną (np. strefy ochronne ujęć wód), obszarów wymagających specjalnej ochrony (np. obszary Natura 2000);
- rodzaju i skali możliwego oddziaływania, z uwzględnieniem prawdopodobieństwa oddziaływania, zasięgu oddziaływania, wielkości i złożoności oddziaływania, czasu trwania, częstotliwości i odwracalności oddziaływania.
Należy również zaznaczyć, że podmiot prowadzący eksploatację instalacji jest obowiązany do przestrzegania wymogów ochrony środowiska wynikających z posiadanych decyzji oraz obowiązujących przepisów prawa, prowadzenia pomiarów wielkości emisji oraz ich ewentualnego przedkładania organowi ochrony środowiska oraz wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska, jak również podlega systematycznej kontroli przez powyższe organy w zakresie dotyczącym ochrony środowiska.
Podsumowując powyższe, obowiązujące przepisy prawa dotyczące ochrony środowiska zawierają szereg uregulowań umożliwiających ocenę danego przedsięwzięcia pod względem możliwego oddziaływania na środowisko, nakładających obowiązki w zakresie podejmowania działań zapobiegających i ograniczających zagrożenia dla środowiska wynikające z realizacji i funkcjonowania przedsięwzięcia oraz monitorowania oddziaływania na środowisko, a także umożliwiające kontrolę przestrzegania przez podmioty korzystające ze środowiska obowiązujących przepisów prawa i ustaleń dotyczących ochrony środowiska określonych w posiadanych decyzjach.
Odnosząc się do wpływu mieszkańców Zielonej Łąki na podejmowanie decyzji dotyczącej budowy biogazowni, należy podkreślić, że najszersze uprawnienia w toku postępowania administracyjnego przysługują stronie postępowania, którą w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, ze zm.), dalej K.p.a., jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. W przypadku decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach stronami postępowania są wnioskodawca oraz właściciele i użytkownicy wieczyści nieruchomości, na których realizowane jest przedsięwzięcie, a także nieruchomości, na które rozciąga się zasięg jego oddziaływania.
Zgodnie z art. 10 K.p.a. organy administracji publicznej obowiązane są zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań. Ponadto stronie postępowania, na podstawie art. 127 § 1 K.p.a., służy odwołanie od decyzji kończącej postępowanie, jak również, zgodnie z art. 141 § 1 K.p.a. zażalenie na postanowienie, gdy kodeks tak stanowi. Oprócz postępowań odwoławczych zwykłych, przepisy K.p.a. dopuszczają ocenę trafności decyzji i odpowiednio niektórych postanowień w nadzwyczajnych postępowaniach pozainstancyjnych, tj. wznowienie postępowania (art. 145 K.p.a.) oraz stwierdzenie nieważności decyzji (art. 156 K.p.a.).
Przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, zgodnie z art. 79 ust. 1 ustawy o.ś., organ właściwy do jej wydania zapewnia możliwość udziału społeczeństwa w postępowaniu, w ramach którego przeprowadza ocenę oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, zgodnie z ustaleniami działu III rozdział 1 i 2 ustawy o.ś. Należy tutaj podkreślić, że zgodnie z art. 29 ustawy o.ś. każdy ma prawo do składania uwag i wniosków w postępowaniu wymagającym udziału społeczeństwa. Organ administracji jest obowiązany m.in. do podania do publicznej wiadomości informacji o wszczęciu postępowania i przystąpieniu do przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, możliwości zapoznania się z dokumentacją w sprawie, możliwości składania uwag i wniosków oraz sposobie i miejscu ich składania. Ponadto organ jest obowiązany do rozpatrzenia złożonych uwag i wniosków oraz do podania informacji w uzasadnieniu wydanej decyzji, w jaki sposób zostały wzięte pod uwagę i w jakim zakresie zostały uwzględnione uwagi i wnioski zgłoszone w związku z udziałem społeczeństwa. Po zakończeniu postępowania organ właściwy do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach podaje do publicznej wiadomości informację o wydanej decyzji i o możliwości zapoznania się z jej treścią.
Z poważaniem
Sekretarz stanu
Stanisław Gawłowski
Warszawa, dnia 14 lutego 2012 r.