Odpowiedź na zapytanie nr 8242

w sprawie pomocy państwa rodzicom samotnie wychowującym dzieci

Odpowiadający: podsekretarz stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej Elżbieta Seredyn

Warszawa, 11-06-2015

Odpowiadając, na wystąpienie z dnia 22 maja 2015 r. znak: K7ZAP8242, dotyczące zapytania poselskiego posła Cezarego Olejniczaka w sprawie pomocy państwa rodzicom samotnie wychowującym dzieci, uprzejmie informuję:

Przede wszystkim należy wskazać, że egzekucja alimentów prowadzona jest przez komorników sądowych na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 listopada 1964 r.– Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, z późn. zm.) oraz przepisów wykonawczych do tej ustawy i to od skuteczności działań komorników sądowych zależy przede wszystkim poziom egzekucji alimentów. Minister Pracy i Polityki Społecznej nie dysponuje środkami mogącymi mieć wpływ na skuteczność i sposób prowadzenia przez komorników sądowych, egzekucji orzeczeń sądowych, w tym orzeczeń dotyczących alimentów. Powyższe przepisy dotyczące egzekucji alimentów należą do właściwości Ministra Sprawiedliwości.

W ramach właściwości Ministra Pracy i Polityki Społecznej – na podstawie ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2012 r., poz. 1228, z późn. zm.), realizowane jest wsparcie materialne dla osób uprawnionych do alimentów, które ich nie otrzymują z uwagi na bezskuteczność egzekucji. Wsparcie to realizowane jest poprzez przyznawanie świadczeń z funduszu alimentacyjnego dla osób spełniających kryteria ustawowe (w szczególności kryterium dochodowe).

Kryterium dochodowe uprawniające do świadczeń z funduszu alimentacyjnego, zgodnie z art. 9 ust. 2 ww. ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów wynosi 725 zł netto, tj. po odliczeniu podatku należnego oraz składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe oraz zdrowotne, na osobę w rodzinie.

Wysokość ww. kryterium dochodowego uprawniającego do świadczeń z funduszu alimentacyjnego może ulec zmianie na podstawie art. 14 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, który stanowi, że Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, może podwyższać wysokość kwoty świadczeń z funduszu alimentacyjnego i kryterium dochodowego uprawniającego do tego świadczenia, kierując się wysokością wyegzekwowanych świadczeń alimentacyjnych.

Świadczenia z funduszu alimentacyjnego pomimo zapisanego w ustawie pomocy osobom uprawnionym do alimentów zwrotnego charakteru, w praktyce są świadczeniami finansowanymi z budżetu państwa, ponieważ stopa zwrotów tych świadczeń od dłużników alimentacyjnych jest na niskim poziomie skuteczności i w 2014 r. wyniosła 13,9%. Należy przy tym zauważyć, że dochodzenie ww. należności odbywa się na drodze egzekucji administracyjnej i prowadzone jest przede wszystkim przez naczelników urzędów skarbowych i to od ich działań uzależniona jest jego skuteczność.

Biorąc pod uwagę fakt, że świadczenia z funduszu alimentacyjnego są wypłacane ze środków budżetu państwa oraz mając na uwadze ograniczone możliwości budżetowe, nie jest obecnie możliwe skierowanie tej formy pomocy do wszystkich osób uprawnionych do alimentów, które ich nie otrzymują z uwagi na bezskuteczność egzekucji i dlatego dostępność do tych świadczeń jest uwarunkowana między innymi koniecznością spełnienia kryterium dochodowego.

W tym miejscu pragnę wskazać na ostatnie działania Rządu, w obszarze polityki rodzinnej, wynikające w szczególności z realizacji expose Pani Premier Ewy Kopacz, które zmierzają między innymi do poszerzenia kręgu osób uprawnionych do świadczeń rodzinnych: projekty ustaw o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych wprowadzające świadczenie rodzicielskie oraz mechanizm „złotówka za złotówkę”, a także planowane podniesienie wysokości świadczeń rodzinnych i progów dochodowych uprawniających do tych świadczeń. Wydatki budżetu państwa związane z realizacją ww. projektów wyniosą ponad 1,8 mld zł rocznie.

W związku z powyższym uprzejmie informuję, że obecnie nie są prowadzone prace nad podwyższeniem lub zniesieniem ww. kryterium dochodowego, jak również nad zmianami, które umożliwiałyby przyznanie świadczenia z funduszu alimentacyjnego w przypadku przekroczenia kryterium dochodowego, które to zmiany wymagałyby dodatkowych środków z budżetu państwa.

Jednocześnie, pragnę zauważyć, że uzależnienie dostępności pomocy z budżetu państwa od spełnienia określonego kryterium dochodowego potwierdza również najnowsze orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego w tym zakresie - wyrok z dnia 21 października 2014 r., sygn. akt K/38 – dotyczący innego świadczenia socjalnego finansowanego z budżetu państwa tj. specjalnego zasiłku opiekuńczego funkcjonującego w ustawie o świadczeniach rodzinnych. Trybunał Konstytucyjny w ww. wyroku zawarł generalny pogląd, że świadczenia finansowane z budżetu państwa powinny być uzależnione od mechanizmu oceny sytuacji majątkowej beneficjentów tych świadczeń, a obiektywną metodą oceny tej sytuacji jest odwołanie się do kryterium dochodu.